مجله سلامت

بنام خدا

اثرات آب‌درمانی بر بیماری‌ها و ورزشکاران

آسان‌ترین، راحت‌ترین و ارزان‌ترین وسیله‌ای که مردم برای رفع خستگی، کسالت و به دست آوردن آرامش از آن استفاده می‌کنند، آب است. آب درمانی یا هیدروتراپی (HYDROTHERAPY)، یک روش عامه پسند است و بر خلاف اکثر روش‌های دیگر، رفع خستگی عضلانی با رضایت و خوشنودی توأم می‌شود.
هدف هیدروتراپی، خارج کردن سمومی از بدن است که می‌توانند موجب درد مفاصل و التهاب شوند. همچنین درمان به روش هیدروتراپی در کنترل بیماری‌های مزمن از قبیل روماتیسم مفاصل و استخوان‌ها موثر است.

اثرات آب درمانی در درمان بیماری‌ها

استفاده از هیدروتراپی در درمان بیماری‌های ریوی، تنگی نفس، تصلب بافت‌ها، امراض نخاعی، کمردرد، دندان درد، میگرن و در آرام بخشی به چشمان خسته مؤثر است.

آب درمانی برای پوست

تأثیرات درمانی آب به واسطه اثری است که روی پوست بدن دارد. در اثر برخورد جریان آب، گیرنده‌های عصبی پوست تحریک می‌شوند. تحریکات ایجاد شده از طریق اعصاب، بر سیستم عصبی مرکزی تأثیر می‌گذارند و تأثیرات سیستم عصبی مرکزی باعث به وجود آمدن اثرات درمانی آب می‌شود.

آب درمانی روی جریان خون، سوخت و ساز بدن، سیستم عصبی، ترکیب خون و میزان ترشح غدد نیز تأثیر می‌گذارد و در نهایت، تجمع این تأثیرات روی روان فرد منعکس می‌شود.

آب درمانی برای کم خوابی

حمام آب داغ یکی از راه‌های درمان افرادی است که خواب سبکی دارند. هر چیزی که باعث شود خون به بخش‌های خارجی و بیرونی مغز بازگردد به درمان بی خوابی کمک می‌کند. افت درجه حرارت بدن می‌تواند کمک کند تا بدن به خواب عمیق‌تری فرو رود.

آب درمانی برای گرفتگی عضلانی

حمام آب داغ در هنگام گرفتگی ماهیچه‌ها مفید است. وقتی شخص به زیر آب فرو می‌رود، احساس بی وزنی می‌کند. آبی که در حال حرکت است، گیرنده‌های حس لامسه روی پوست را تحریک کرده و باعث آزاد شدن ماهیچه‌های منقبض و افزایش جریان خون می‌شود. این مالش آب باعث احساسی همچون ماساژ می‌شود.

آب درمانی برای کمر درد و زانو درد

درمان با حمام داغ اثرات کوتاه و بلند مدتی روی افرادی که از کمردرد رنج می‌برده اند، داشته است. فرد در داخل آب اقدام به ماساژ درمانی، تقویت عضلات و حرکت‌های مفاصل می‌کند.

زمانی که بیمار درون آب قرار می‌گیرد، بر اساس قانون ارشمیدس میزان فشاری که بر روی مفاصل وارد می‌شود، کاهش یافته و با حرکاتی که داخل آب انجام می‌دهد، عضلات تقویت می‌شود و این تقویت باعث می‌گردد تا فشار بر روی فضای دیسک و کپسول مفصل کاهش یابد و نهایتاً این کاهش فشار منجر به کاهش شدت بیماری می‌شود.
کسانی که دچار بیماری های قلبی عروقی، بزرگی غده تیروئید و فشار خون بالا هستند، نباید از آب درمانی استفاده کنند

موارد کاربرد آب درمانی در ورزش

از هیدروتراپی به غیر از رفع خستگی و ایجاد آرامش در ورزشکاران، در موارد دیگری نیز می‌توان استفاده کرد. مهم‌ترین کاربردهای آب درمانی در ورزش شامل موارد زیر است :
* به عنوان قسمتی از درمان فوری آسیب ورزشی که باید از آب سرد با درجه حرارت حدود 8/12 درجه سانتی‌گراد استفاده کرد؛ برای مثال قرار دادن مچ پا یا دست آسیب دیده در ظرف آب سرد، باعث جلوگیری از ایجاد ورم و التهاب در موضع صدمه دیده می‌شود و درد را کاهش می‌دهد.
* در درمان ضایعات ورزشی مزمن، مثل کوفتگی، رگ به رگ شدن و پیچ خوردن مفاصل، التهاب و تورم تاندون یا زردپی می‌توان از آب درمانی استفاده کرد. البته توصیه می‌شود که در ابتدای وجود ضایعه حاد و شدید، از آب گرم نیز استفاده کنید.
* بعد از عمل جراحی در صدمات ورزشی، برای به دست آوردن مجدد حرکت مفاصل می‌توان از آب درمانی استفاده کرد.
* از موارد مهم دیگر، کاربرد آب درمانی در ورزش برای تحرک و انعطاف پذیری در عضلات و مفاصل است. در این حالت نیز عضو مورد نظر را در یک وان یا ظرف مناسب قرار می‌دهیم. در صورت امکان می‌توان از استخر آب گرم استفاده کرد. گرمای آب باعث نرم شدن بافت‌ها و عضلات و مفاصل می‌شود و این امر کیفیت انجام حرکات در عضو صدمه دیده را بهبود می‌بخشد.
* به عنوان قسمتی از برنامه آمادگی ورزشکاران هم می‌توان از آب درمانی استفاده کرد. منظور این است که برای گرم کردن عضلات بدن، افزایش جریان خون در بافت‌ها، بهبود وضع تغذیه سلول‌ها، قبل از شروع تمرینات و حرکات جهت تقویت و آماده کردن بدن، می‌توان از آب درمانی استفاده کرد.
* از جمله موارد دیگری که هیدروتراپی در ورزش کاربرد دارد، تمیز و برطرف کردن مواد خارجی از روی زخم‌ها، خراشیدگی‌ها، تاول‌ها و دیگر صدمات ورزشی است که در پوست بدن به وجود می‌آید.

چگونه آب درمانی باعث رفع خستگی ورزشکاران می‌شود؟

هنگام قرار گرفتن در آب، تغییرات زیر در بافت‌ها و اندام‌های بدن رخ می‌دهد :

1- افزایش درجه حرارت بدن : بر حسب دمای آب، درجه حرارت بدن هم تغییر می‌کند. در اغلب موارد که درجه حرارت آب استخر بین 34 تا 37 درجه سانتی‌گراد است، دمای بافت‌ها و عضلات ورزشکار نیز مقداری افزایش می‌یابد.

2- افزایش سوخت و ساز بافت‌ها : در اثر افزایش حرارت بافت‌های مختلف بدن، میزان سوخت و ساز بدن نیز زیاد می‌شود.

3- اتساع عروق : بالا بودن حرارت آب، منجر به بالا رفتن حرارت بدن و گشاد شدن عروق و مویرگ‌ها می‌شود. اتساع عروق ناشی از افزایش سوخت و ساز سلول‌ها است که نیاز به اکسیژن اضافی و دفع بیشتر مواد حاصل از سوخت و ساز دارند.

4- افزایش جریان خون : افزایش درجه حرارت بدن موجب زیادتر شدن سوخت و ساز سلول‌ها می‌شود که برای جبران کردن این امر، جریان خون بافت‌ها زیاد می‌شود. بنابراین میزان جریان خون نیز متعاقب قرار گرفتن در آب گرم افزایش می‌یابد.

5- افزایش میزان فعالیت قلب : به دنبال اتساع عروق خونی و زیاد شدن میزان جریان خون، میزان خون وارده به قلب نیز زیادتر می‌شود و میزان برون ده قلبی افزایش می‌یابد و فعالیت قلبی بیشتر می‌شود.

هشدارهای آب درمانی

آب درمانی باید زیر نظر متخصص این کار انجام شود. بهتر است در هنگام استفاده از آن به نکاتی چند توجه داشت:
- هنگام وجود اختلال حسی در ورزشکاران، باید درباره درجه حرارت آب دقت زیادی به عمل آورد، زیرا امکان ایجاد آسیب، پس از استفاده از آب گرم در ورزشکارانی که دچار اختلالات حسی هستند، وجود دارد.
- ورزشکارانی که اختلالات گردش خون، عفونت حاد، زخم باز و وسیع، نارسایی قلبی یا نارسایی تنفسی و اختلالات غدد دارند، نباید از هیدروتراپی استفاده کنند. در صورت به کار بردن آن نیز باید دقت بسیار زیادی به عمل آورند.
- ورزشکاران خانم که دوران قاعدگی را می‌گذرانند، نباید از هیدروتراپی استفاده کنند.
- در صورتی که در سیستم تنفسی فرد، گرفتگی عروق خونی وجود دارد، نباید از این روش استفاده کرد.
- این روش درمانی نباید برای کسانی که دچار بیماری های قلبی عروقی، بزرگی غده تیروئید و فشار خون بالا هستند مورد استفاده قرار گیرد.

آقایان بیشتر مراقب نقرس باشند

به گفته محققان، بیماری ثروتمندان یا همان نقرس در آقایان بیشتر از خانم‌ها بروز می‌کند. محققان پس از تحقیقی که بر روی گروهی از بیماران نقرسی انجام دادند متوجه شدند آقایان در سن 30 تا 40 سالگی بیشترین آمار ابتلا به این بیماری را دارند و در خانم‌ها بعد از سن یائسگی این بیماری ظاهر می‌شود.
نقرس شکل حادی از آرتروز است که در اثر کریستالیزه شدن اسیداوریک اضافی در بافت نرم مفاصل ایجاد می‌شود. این بیماری بسیار سریع ایجاد می‌شود و در عرض یک شب می‌تواند یک یا دو مفصل را درگیر کند.

در این عارضه فرد دچار درد مفاصل به خصوص درد شست پا می‌شود که ابتدا به صورت درد و قرمزی خود را نشان می‌دهد و کم‌کم ملتهب می‌شود که اگر درمان به موقع انجام نشود، ممکن است دیگر اعضای بدن را نیز دچار آسیب کند.
درد مفصل 5 تا 10 روز طول می‌کشد و سپس از بین می‌رود و هر چند وقت یک‌بار عود می‌کند. این مشکل ناشی از پورین اضافی در بدن است که به اسید اوریک تجزیه می‌شود. پورین توسط بدن ساخته می‌شود، همچنین در برخی غذاها مخصوصاً گوشت قرمز و برخی غذاهای دریایی به وفور یافت می‌شود.
اسید اوریک ممکن است در اعضای اصلی بدن مانند قلب و کلیه نیز رسوب کند که اگر درمان نشود، ایجاد سنگ کلیه و صفرا خواهد کرد.
این بیماری در مردان شایع‌تر و شروع آن پس از سن 40 سالگی است. از آنجایی که استروژن باعث دفع اسیداوریک از کلیه می‌شود، شروع این بیماری در خانم‌ها بعد از سن یائسگی است. این بیماری مسری نیست و 50 تا 60 درصد ابتلا به آن زمینه ژنتیکی دارد. البته پرخوری هم در بروز این بیماری موثر است، اما باید توجه داشت در این بیماری گاهی اوقات چربی‌های خون به ویژه تری‌گلیسرید بالا می‌رود.
توصیه‌های غذایی زیر جهت پیشگیری از حملات حاد نقرس می‌باشد و تنها راه بهبود حملات حاد نقرس، درمان دارویی است.

توصیه های غذایی

رژیم غذایی بیماران نقرسی شامل 70 درصد کربوهیدرات پیچیده، 10 تا 15 درصد پروتئین و 15 تا 18 درصد چربی است. در ضمن باید مصرف غذاهای حاوی پورین بالا را محدود نموده و غذاهای کم پورین را مصرف کرد.
- رژیم غذایی که کربوهیدرات آن کم باشد، باعث بدتر شدن نقرس می‌شود.
- نوشیدن 8 تا 12 لیوان آب در روز توصیه می‌شود، زیرا مقادیر زیاد آب به خروج اسیداوریک اضافی از خون کمک می‌کند.
- وزن خود را در حد مطلوب حفظ نمایید، زیرا وزن زیاد باعث فشار به مفاصل شده و تولید اسیداوریک را نیز در بدن افزایش می‌دهد. در ضمن هر گونه کاهش وزن سریع نیز می‌تواند باعث افزایش اسیداوریک در خون شود.
- الکل مصرف نکنید، زیرا سطح اسید اوریک را افزایش می‌دهد.
- کپسول روغن ماهی مصرف کنید، زیرا اسید چرب امگا3 برای تسکین درد مفاصل و حفظ سلامت آنها مفید است.
- مصرف فیبر را افزایش دهید؛ مثل میوه‌، سبزیجات و غلات سبوس دار. تحقیقات نشان داده است که حتی سبزیجات دارای پورین بالا، نقرس ایجاد نمی‌کنند.
- مصرف گوشت قرمز را کاهش دهید.
- منابع خوب پروتئین که دارای پورین کم هستند شامل : گوشت مرغ، لبنیات کم چرب و تخم مرغ است.
- مصرف قندهای ساده (قند، شکر، شیرینی، شکلات) را کم نموده و به جای آن از قندهای مرکب که در نان و غلات سبوس دار یافت می‌شوند استفاده نمایید.
- چربی‌های اشباع (کره، مارگارین، روغن نباتی جامد و غذاهای سرخ کردنی) و غذاهای آماده مصرف نکنید.
- مصرف غذاهای دارای پورین بالا مانند گوشت قرمز، جگر، دل، قلوه، مغز، مخمر، قارچ و حبوبات را کاهش دهید.
- غذاهای دارای پورین کم مانند آب میوه، رشته فرنگی، برنج، ماکارونی، میوه‌ها، آجیل، زیتون و سبزیجات را می‌توانید مصرف کنید.
- مواد غذایی که می‌توانند سطح اسید اوریک و تورم مفاصل را کاهش دهند عبارتند از: آلبالو و آب آن، سیب، توت فرنگی، تمشک، موز، کشمش، سیب‌زمینی، هویج، کرفس و آب آن، جعفری، شاهی، کلم پیچ، برگ گیاه قاصدک، خیار، چغندر، زیتون و جوانه.
- مواد غذایی مفید برای کاهش التهاب و درد مفاصل عبارتند از : روغن زیتون، چای سبز و دانه کرفس.

درمان خانگی نقرس برای کاهش حملات دردناک

- مفصل دردناک را استراحت دهید و تا 24 ساعت بعد از حمله دردناک نقرس، آن را تکان ندهید.
- مفصل دردناک را بالا نگه دارید.

توصیه‌های دارویی

- برای کاهش التهاب مفاصل از داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی تحت نظر پزشک استفاده کنید. آسپیرین نخورید، زیرا استفاده مرتب از آسپیرین نیز باعث افزایش سطح اسید اوریک می‌شود.
- در مورد داروهایی که مصرف می‌کنید با پزشک مشورت کنید. بعضی از داروهایی که مصرف می‌کنید مانع از دفع اسید اوریک توسط کلیه‌ها می‌شوند. این داروها معمولاً داروهای مدر یا ادرارآور و نیاسین هستند.
داروهایی که برای نقرس تجویز شده است را مرتب بخورید. اگر تا قبل از حمله نقرس از این داروها استفاده نمی‌کرده‌اید، در هنگام شروع حمله نقرس از آن‌ها استفاده نکنید، زیرا تأثیر نخواهد داشت و به علاوه ممکن است شرایط را بدتر کند
مصرف ویتامین C، خطر ابتلا به نقرس را در مردان کاهش می‌دهد
نتایج یک پژوهش جدید نشان داد، مردانی که مقادیر زیادی ویتامین C را از طریق غذا یا مکمل دریافت می‌کنند، کمتر در خطر ابتلا به نقرس قرار دارند، زیرا این ویتامین می‌تواند باعث کاهش اسید اوریک خون شود.
گفتنی است، هر 500 میلی‌گرم افزایش در مصرف روزانه این ویتامین، منجر به کاهش 17 درصدی خطر ابتلا به بیماری نقرس می‌شود. هر یک عدد پرتقال متوسط در حدود 70 میلی‌گرم ویتامین C دارد.

چاق‌ها بیشتر در معرض ابتلا به نقرس هستند

ایرج خسرونیا، رئیس جامعه متخصصان داخلی گفت:
افراد چاق به علت مصرف زیاد غذا و بیشتر بودن سلول‌های بدن، بیش از دیگران مستعد ابتلا به بیماری نقرس هستند. افراد چاق باید برای جلوگیری از ابتلا به نقرس باید حرکت و ورزش کافی داشته باشند و در کنار آن‌ها به مصرف لبنیات، سبزی و میوه روی آورند.
مصرف غذاهای آماده در ایجاد این بیماری نقش دارند. مردم باید از مصرف مواد غذایی که چاقی را به دنبال دارند تا حد امکان اجتناب کنند و در عین حال با ورزش و مصرف میوه‌ها و سبزی‌ها خود را سالم نگه دارند.

لیزر، درمان قطعی موهای زائد نیست

ریشه و پیاز مو خاصیتی دارد که می‌تواند موهای جدید را ایجاد یا بازسازی کند. به دلیل خاصیت بازسازی مو، لیزر درمان قطعی به شمار نمی‌آید، چرا که ممکن است در کنار پیاز مویی که از میان رفته است، ریشه تازه ایجاد شود.

دکتر ثریا عالمی، جراح و متخصص بیماری‌های زنان و زایمان درباره مشکل پرمویی و موهای زائد در خانم‌ها می گوید:

هیرسوتیسم به معنی وجود موهای زائد، خشن، ضخیم و تیره تر از حد معمول در نقاط خاصی از بدن است. این بیماری یکی از مشکلات شایع در زنان است که به طور متوسط در 5 درصد زنان دیده می‌شود و اغلب به دلیل ظاهر نازیبایی که دارد، بیمار را دچار ناراحتی جسمی و روحی می‌کند.
اگر پرمویی در زنان به صورت ناگهانی و شدید بروز کند، به خصوص اگر با علائم دیگری مثل کلفت شدن صدا، عضلانی شدن بدن یا تغییر اندام‌ها به شکل مردانه همراه باشد، باید هر چه سریع‌تر به پزشک مراجعه کرد.
مهم‌ترین علت هیرسوتیسم بیماری‌هایی هستند که موجب افزایش هورمون مردانه یا تستوسترون در بدن می‌شوند. این حالت به دلیل بیماری‌هایی مثل تنبلی تخمدان، کم‌کاری تیروئید، چاقی، کوشینگ، توده‌های غده فوق کلیه و تخمدان، بالا بودن هورمون شیر (هورمون پرولاکتین)، بالا رفتن هورمون انسولین یا هورمون رشد و مصرف برخی داروها مثل دانازول، کورتون یا پروژسترون‌های خاص به وجود می‌آید. از علت‌های دیگر این مشکل، بیماری ارثی است که با آزمایشات معمولی قابل اثبات نیست و مثل انواع دیگر هیرسوتیسم درمان می‌شود.
مثل هر مشکل دیگری، در این بیماری نیز باید به کمک معاینه و آزمایش علت آن را یافت و سعی در از بین بردن آن نمود. اما همان طور که گفته شد در بیشتر موارد این مشکل جنبه ژنتیکی یا مزمن دارد و به رغم درمان مناسب، امکان عود وجود دارد.
داروهای خوراکی متعددی برای درمان هیرسوتیسم وجود دارد که کارایی مناسبی دارند، اما اغلب این داروها عوارضی دارند که در برخی بیماران قابل تحمل نیست. از طرفی همه این داروها باید به مدت طولانی (مثلاً یک سال) استفاده شوند تا حداکثر اثر را داشته باشند. این داروها برای داشتن کمترین اثر، باید سه ماه مصرف شوند.
در کنار داروهای خوراکی، داروهایی به شکل کرم و لوسیون برای درمان موضعی وجود دارد که خوشبختانه عوارض کمتری دارند، ولی پس از قطع درمان امکان عود سریع وجود دارد. پس از درمان مناسب دارویی که مانع از تشکیل مجدد موهای زائد می‌شود، برای از بین بردن موهای زائد قدیمی می‌توان از روش الکترولیز استفاده کرد. البته از روش‌های دیگر معمول مثل موم، کرم‌های موبر، تیغ و... هم می‌توان استفاده کرد که هر کدام مزایا و معایب خود را دارند.

بر خلاف تصور عمومی، موهای تیره و خشن و فراوان در نواحی دیگری مثل ساق پا، ساعد و تنه معمولاً مربوط به نژاد و ارث است و به ندرت برخی بیماری‌ها مثل پرکاری تیروئید می‌تواند علت آن باشد. همین‌طور مصرف برخی داروها مثل فنی‌توئین، کورتون‌ها، اینترفرون‌ها و... می‌توانند موجب این نوع از پرمویی شوند.

لیزردرمانی، موهای زائد را صددرصد برطرف نمی‌کند

مسعود داوودی، متخصص پوست و مو، و عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی بقیه الله با بیان اینکه درمان قطعی برای از بین بردن موهای زائد وجود ندارد، گفت:

لیزر، درمان قطعی برای از بین بردن موهای زائد به شمار نمی‌رود. افرادی که موهای زائد دارند، در آینده مستعد رویش مو در خارج از محدوده لیزر هستند. گاهی انرژی و حرارت لیزر به رویش مو در محیط‌های اطراف پوستی که لیزر شده، منجر می‌شود.

ریشه و پیاز مو خاصیتی دارد که می‌تواند موهای جدید را ایجاد یا بازسازی کند. به دلیل خاصیت بازسازی مو، لیزر درمان قطعی به شمار نمی‌آید، چرا که ممکن است در کنار پیاز مویی که از بین رفته است، ریشه جدید ایجاد شود.
به بیمارانی که لیزر درمانی شده‌اند، توصیه می‌شود بعد از اتمام دوره لیزر که عموماً شش جلسه (هر ماه یک بار) است، سالی یک یا دو بار تحت لیزر درمانی قرار گیرند. یک یا دو جلسه لیزر درمانی در طول یک سال، سبب می‌شود تا موها مثل گذشته رشد نداشته باشند، یا موهای جدید کمتر رشد کنند

دکتر امیر هوشنگ احسانی، متخصص پوست و مو، و عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران نیز در این باره گفت:

لیزر درمانی باعث کاهش حجم موهای زائد می‌شود و اگر بیمار مشکل هورمونی داشته باشد، باید در کنار لیزر، دارو نیز مصرف کند.

یکی از علل مهم رشد موی زائد، تخمدان پلی‌کیستیک یا PCO است، یعنی تخمدان‌های چند کیستی، هورمون مردانه تولید می‌کند و این افزایش هورمون مردانه در خانم‌ها باعث پرمویی از نوع مردانه، ریزش موی مردانه، جوش شدید و بی‌نظمی قاعدگی می‌شود.

پرکاری غدد فوق‌کلیوی، مصرف یک سری داروها و زمینه‌های ژنتیکی به علاوه پرمویی با دلیل ناشناخته، قسمت عمده‌ای از علل هیرسوتیسم را به خود اختصاص می‌دهند.

یکسری کرم‌های موضعی گران‌قیمت با تبلیغات زیاد عرضه می‌شوند، اما این کرم‌ها وقتی به صورت موضعی استفاده می‌شوند تنها اثر موقت چند ماهه دارند و برگشت‌پذیرند.

درمان غیر دارویی شامل دو روش الکترولیز و لیزر است. در الکترولیز با کمک جریان برق و سوزن ظریفی، فولیکول مو سوزانده می‌شود. این روش باید چند بار انجام شود و بسیار وقت‌گیر و دردناک است و ممکن است به پوست صدمه وارد کند.

در روش لیزر درمانی، لیزر گرمای زیاد تولید می‌کند.