بنام خدا

سورنا لطفی‌نیا :

سنگ‌نوشته‌ها، متن‌هایی هستند درباره‌ی موضوع‌هایی که در روزگاران گذشته، ارج و ارزش ویژه‌ای داشته‌اند. بیشتر این گونه برجای مانده‌ها، در جاهایی ساخته شده‌اند که مردمان آن روزگار به آسانی بتوانند ببینندشان مانند سنگ نوشته‌ی بیستون که بر سر راهی بزرگ و باستانی که هنوز هم کاربرد دارد، است.
درون‌مایه‌ی این سنگ‌نوشته‌ها، گوناگون است اما بیشتر درباره‌ی چیزهایی است که در آن روزگاران برای مردم دارای ارزش بوده‌است و گاهی امروزه هم بسیار ارزشمند هستند، مانند قانون‌های دادرسی، شرح پیروزی‌های یک شاه بر شاهی دیگر، بخش بندی آب یا چراگاه، فاصله‌ی یک شهر تا شهری دیگر و... 
یکی از سنگ‌نوشته‌های کشورمان در استان لرستان و شهر «خرم‌آباد» یا «شاپورخواست» است که بر سر راه جنوب جای دارد.  مردم آن را به نام‌های «برد نبشته» و «زر سنگ» نیز می‌شناسند.
تابلویی که برای شناساندن این برجای مانده از سوی میراث فرهنگی گذاشته شده است، تاریخ ساخت آن را در سال ٥٣٠ هجری مهی، یعنی بیش از ٩٠٠ سال پیش و در روزگار سلجوقیان و به دستور «امیر اسفهسالار ابو سعید برسق ابن برسق»، حاکم شاپورخواست و از فرمانداران سلطان «ملکشاه»، نشان می‌دهد.
این سنگ‌نوشته که به گونه‌ی مکعب مستطیل ساخته‌شده است، بلندایی ٣٤٤ سانتیمتری دارد. جنس سنگ از همان سنگ‌های کوهی است که سنگ‌نوشته در دامنه‌ی آن جای دارد. ناگفته نماند که خرم آباد، یک دره‌ در میان کوه‌هاست که از گذر رودخانه‌ای که در گذشته پرآب بوده ساخته شده است.
خط به‌کار رفته بر روی سنگ «کوفی» و در ١٩ سطر است. دور از ذهن نیست که پیش از این خط، نوشته‌های دیگر و با درون‌مایه‌های دیگری بر روی سنگ جای داشته اما با گذشت روزگار و باد و باران یا به دست فرمانروایان، پاک و خط تازه به‌جای آن نوشته شده است. این را می‌توان از نوشته‌ای که در روزگار قاجار به دستور یکی از شاهان آن دودمان، بر روی بخشی از سنگ نوشته شده است دید.
درون‌مایه‌ی این ١٩ سطر، «بخشش مالیات علف‌چر شهر شاپورخواست» است. بخشی هم که در روزگار قاجاریه بر روی نوشته‌های گذشته آمده است، بیانگر گذر یکی از شاهان قاجار که گویا «ناصرالدین شاه» باشد، از آن راه است.این سنگ نوشته تا «مناره آجری» یک کیلومتر فاصله دارد و درست در یک راستا هستند.در ٢٤/٧/١٣٧٢ خورشیدی و در هنگام افزایش پهنای راه تهران- خوزستان این سنگ‌نوشته، نزدیک به ١٤ متر به سوی خاور(:شرق) جابه‌جا شد و امروزه در همان جایی است که ١٩ سال پیش گذاشته شده است. این سنگ نوشته به شماره ٣٩٨ در سیاهه‌ی برجای مانده های ملی، جای گرفته است.

خط كوفی

سايدگی سنگ به شوند گذشت روزگار

نمای شمالی سنگ نوشته

شكستگی در لبه‌ی بالايی سنگ

نمای جنوبی سنگ

نوشته‌ی بر جای مانده از روزگار قاجار بر روی خط كهن
فرتورها از سورنا لطفی نيا است.

  کهن ترين سنگ نوشته (كتيبه) از خطّ ميخي پارسي باستان كه تا كنون پیدا (كشف) شده لوح زرين آريارمن (حدود590-640 ق.م) نیا (جد) اعلاي داريوش بزرگ است كه بر حسب اتفاق در سال 1299 خورشیدی مطابق 1920 ميلادي در همدان بدست آمده و متعلق به موزه برلين مي باشد .
يازده سطر خط ميخي پارسي روي اين لوح نقر گرديده است هر چند يازدهمين سطر مفقود شده ولي معلوم است چه عبارتي در آن نوشته شده است ...