کروات

بنام خدا

ریشه کراوات و پیدایش آن

حسين شهرستانی :

در فرهنگ‌های انگلیسی و فرانسه نوشته‌اند که واژه‌ی کراوات از نیمه سده‌ی هفدهم در زبان فرانسه گسترش يافت، و البته این یک دزدی فرهنگی است. آنان شوند آن‌را اين‌گونه می آورند: چون سربازان کروآت (اهل کرواسی) که در هنگ پادشاهی کروآت در روزگار لويی چهاردهم بودند دستمالی به گردن می‌بستند پس این رسم از آن روزگار آغاز شده. اما این دلیل هم در برابر آنچه که ثابت می‌کند آيين بستن کراوات درپيوند با نیاکان ما ایرانیان دارد بسیار ضعیف است.
شايد مردم فرانسه در سده‌ی هفدهم از سربازان کرواسی آموخته باشند تا دستمال گردن ببندند و حتا اگر بپذیریم که نام آن دستمال گردن را کراوات گذاشته‌اند، دلیلی بر نفی این وجود ندارد زیرا که ریشه این واژه‌ی کهن، ایرانی‌ست چرا که اسناد و مدارکی مستند و مستدل و غیرقابل انکار به ما این چنین می‌گوید:
در آغاز با نگاهی به اوستا کتابی که هزاران سال پیشتر از سده‌ی هفدهم در اختیار ایرانیان بوده خواهیم دید که در(ویدیودات فرگرد 14 آیه 9) آمده و از دوازده چیز که مرد جنگی به آنها نیازمند است نام می‌برد. ... هفتم زره، هشتم کُئِرِس، و این عبارت از واژه کُئِرِت است و در برابر آن در پهلوی «گرپویان» آمده ودرباره‌ی آن می‌گوید که کُئِرِت به زره بسته می‌شود.
به این نگاره‌ بنگريد! چهره‌ای است از «پاپک» پدر اردشیر که در تخت جمشید بر روی سنگ نگاشته‌شده و کراوات یا چیزی شبیه به آنچه امروزه به‌عنوان کراوات از آن استفاده می‌کنند دیده می‌شود. هرتسفلد نیز در Iran In The Ancient East (fig 402)آورده که آن چهره‌ی پاپک پدر اردشیر است و رخت مادها را به تن دارد. اینجاست که به‌راستی و به‌ خوبی روشن می‌شود که کُئِرِت کدام است و واژه کراوات از کجا گرفته شده!
البته این کراوات پیش‌تر نیز به‌گونه‌ي پهن‌تر و پیش سینه هم بسته می‌شده و در نگاره‌ها دیده می‌شود که پادشاهان و بزرگان سپاه آن‌را می‌بستند و در بیشتر چهره‌های کنده‌شده بر روی سنگ در تاق بستان و سکه‌های باستانی دیده می‌شود. و می‌توانیم بگويیم که شاید پاپیون هم با اندكی دگرگونی از روی آن برداشت شده باشد.
این پیش سینه را تا روزگار صفویه و پس از آن نیز به‌عنوان یک آيين می‌بینیم. شماری از نگاره‌هايی که بردیوار سنگی ایوان موزه تخت جمشید و آيين تاجگذاری اردشیر دوم که در تاق بستان نقش بسته را به همراه نگاره‌هايی از پادشاهان روزگار باستان که پوشش آنان این ادعا را ثابت می‌کند.
همچنین یادآوری می‌شود دکتر محمدمقدم استاد زبانشناسی دانشگاه تهران در سال 1324 خورشيدی در جزوه شماره‌ي سه خود که به تلاش کتاب فروشی ابن سینا با عنوان «ایران کوده» به‌چاپ رسیده به ریشه واژه کراوات پرداخته و پژوهشگران گرامی می‌توانند از آن بهره ببرند.
در پایان این نوشتار اعتراف می‌کنم گرچه توان نویسنده بیش از این نبود اما همین اندازه هم می‌تواند گامی هر چند اندک برای آشنايی جوانان و نوجوانان با فرهنگ و تمدن سرزمینش و پی‌بردن به خرد نیاکانش باشد زیرا که نیاکانش هزاران سال پیش پوششی داشتند که مردمان جهان امروز بهره‌گیری از آن‌را شوند بزرگی خود می‌دانند.