بنام خدا
نورپردازی آکواریوم گیاهی
نورپردازی در واقع مهمترین و حساس ترین جزء، در نگهداری یک آکواریوم گیاهی خوب به شمار می رود. گیاهان در واقع انرژی خود را از یک عملیات معروف به فتوسنتز تامین می کنند که در این پروسه، نور در سبزینه (کلروفیل) گیاه تبدیل به انرژی می شود. مسلّم است که بدون نور این چرخه امکانپذیر نخواهد بود.
برای ایجاد مشکل بزرگی به نام جلبک ها و خزه ها هم به همین نور نیاز دارید و برای همین آکواریوم دارها باید تلاش کنند که میزان نور متعادل برای گونه های گیاهان و همچنین تعادل در افزودن مواد مغذّی و یا دی اکسید کربن به آب آکواریوم را پیدا کنند.
یک اشتباه در نور دادن به آکواریوم، هرچند زیادی و چه کم، در مورد گونه های گیاهان، مواد مغذی، یا دی اکسید کربن، شما را به یک متخصص تمام عیار در تولید جلبک ها و خزه ها تبدیل خواهد نمود. فکر کنم کمتر کسی از نگهداری آکواریوم چنین هدفی را دنبال کنند.
اگر شما در اینترنت در مورد نورپردازی آکواریوم گیاهی گشتی زده باشید، به مقالات پیچیده و نامفهومی بر می خورید که به طور سرسری و فقط صرف خالی نبودن مطلب در این زمینه، چیزهایی نوشته اند که تقریباً تمام آن ها هم یک مضمون نامشخص دارند.
من تلاش کردم کمی توضیحات مفهوم تر و بسط داده شده در این زمینه ارائه کنم تا کمکی به تنوّع و کاربردی تر شدن مقالات پارسی زبان موجود در اینترنت کرده باشم.
وات : Watts
بارها در مقالات مربوط به آکواریوم به این علامت بر می خورید.
به عنوان مثال لامپ 100 وات یا پاورهد 18 وات.
در واقع "وات" یک واحد قراردادی برای اندازه گیری توان الکتریکی است که بر اساس میزان ولتاژ .(V یا ولت) و شدت جریان (I آمپر) حساب می شود
این واحد برای اندازه گیری میزان نور نیست ، ولی به هر حال به مصرف کننده یک دید و تصوّر تقریبی از میزان شدّت نوری که لامپ مستعد تاباندن آن به محیط است می دهد. در واقع به شما توان لامپ را نشان می دهد ولی این که این توان چقدر قابلیت نفوذ در آب را خواهد داشت مجهول می ماند.
"وات بر لیتر" با "وات بر گالن" راهی برای پیدا کردن میزان شکست نور خروجی از لامپ های فلروسنت است. که برای کار ما قابل فهم تر خواهد بود.
:Lumens یا واحد روشنایی
این در واقع یک اصطلاح زیرکانه برای اندازه گیری میزان انرژی نور خروجی از منبع است. ولی "لومن" تنها اندازه گیری انرژی را که طول موجهای مرئی دارند و توسّط چشم انسان دیده می شوند حساب می کند. یعنی میزان روشنایی برای انسان، و نه گیاه.
منظور این است که حباب لامپ با خروجی انرژی فشرده شده، در اندازۀ معتدل (550 nm نانومتر) را ارائه خواهد داد و بیشتر اوقات واحد "لومن" همراه طیف کامل نور نیست و برای قسمتی از آن حساب می شود. همان قسمتی که برای چشم انسان مرئی باشد. پس تا زمانی که نور برای چشم ما قابل دیدن است، "لومن" ثابت خواهد بود. ولی این برای گیاهان که طیف بیشتری از چشم ما را می بینند مناسب نخواهد بود.
:Kelvin یا درجۀ کلوین (K)
درجۀ کلوین تقریباً یک اندازه گیری شوخ طبعانه است. بارها در مورد طیف رنگ های نور تولید شده از لامپ، به این معیار رجوع می شود. در واقع کلوین بیشتر به دما مربوط است تا نور.
کلوین یعنی درجه حرارت رنگ نور، از درجه حرارتی که شما از حرارت دادن جسم مولّد گرما برای تابیدن به آن می دهید، نشأت می گیرد. با این حال خروجی این جسم مولّد دائماً در همان طیف مرئی خلاصه می شود.
خوبی کلوین در این است که حداقل می دانیم طیف نور خورشید چند کلوین است و یک سر نخ برای پیدا کردن لامپ مورد نظر به ما می دهد.
. ولی مشکل این است که کلوین تنها برای لامپ های حبابی قابل محاسبه است
لامپ های کم مصرف و مهتابی ها جزو لامپ های رشته ای یا حبابی نیستند و در دستۀ لامپ های فلروسنت به حساب می آیند.
لامپ های "فلروسنت" طیف مرئی متناوبی منتشر می کنند و به این معنی است که شما نمی توانید به درستی نور لامپ های فلروسنت را با درجۀ کلوین تعریف کنید. در واقع این تنها تقریبی است که تولید کننده ها روی لامپ های فلروسنت می زنند و هنوز مشخص نیست چطور آن را حساب می کنند و صرفاً برای این است که در شما تصوّری از گسترۀ طیف های نور لامپ در مقایسه با نور خورشید ایجاد شود.
نور خورشید باید چیزی حدود 5500K باشد. مقدارهای پایین باید به رنگ های زرد و نارنجی و قرمز دیده شوند و مقادیر بیش از آن در رنگ های سفید و صورتی و آبی.
این راه شاید همیشه کارآمد نباشد ولی با این حال تولید کننده ها فرمول های مخفیانه ای برای محاسبۀ درجۀ کلوین برای لامپ های خودشان دارند. از 2800K تا 10000k برای گیاهان خوب خواهند بود
بیشتر مردم به انضمام خودم، توانستند لامپ هایی با خروجی 5000k تا 10000k را برای خود فراهم کنند که بهترین انتخاب است.
ادغام کردن دو لامپ که بتوانند مکمّل هم باشند هم راه دیگری است که خیلی ها استفاده می کنند. بهتر است از لامپ هایی استفاده کنید که تمام طیف های رنگ را تحت پوشش قرار دهند.
طیف نور Spectrum
طیف نور همان ترکیب امواجی است که از منبع نور ساطع می شوند و بیشتر در مورد رنگ لامپ کارآیی دارد.
هنگامی که طیف نور را برای آکواریوم های گیاهی می خواهیم حساب کنیم، پیشنها می شود که از نوری استفاده کنید که حداقل 6 رنگ اصلی را شامل شوند که این طیف مناسب شامل رنگ های : قرمز – نارنجی – زرد – سبز – آبی و بنفش می شود. شما ممکن با افراد حرفه ای برخورد کنید که نور ها را با ترکیب های عجیبی به کار ببرند مثلاً آبی بیشتر یا زرد بیشتر و ...
این یک کار حرفه ای و فوق تخصصی است که بیشتر برای تکثیر کننده ها مناسب است.
برای اطلاع بیشتر عرض می کنم که رنگ هایی نزدیک به قرمز، بیشتر جذب گیاه می شود و یا رنگ آبی، گیاه را به تنفس بیشتر ترغیب می کند و ... ولی چطور باید شما بفهمید که کدام لامپ انتخاب بهتری است؟
کارایی و مقدار ساعاتی که لامپ می تواند استفاده شود، چه در زمان خاموشی و چه در زمان روشنایی. طیف رنگ هایی که نور لامپ آن ها را شامل می شود بیش از 100 ساعت کار، دیگر مفید نخواهند بود و تنها نوری را تولید می کنند که به نظر چشم شما روشن است ولی برای گیاهان هیچ استفاده ای نخواهد داشت.
CRI
این کلمه یا واحد اندازه گیری، مخفف Color Rendering Index است. بیشتر مردم خواهند گفت که بی معنی است. برای برخی از معیارهای اندازه گیری من قبول دارم که این طور است، ولی این معیار شما را راهنمایی می کند درقیقاً چه رنگ هایی از حباب لامپ بیرون خواهند آمد و چه طیف هایی را به طور کامل شامل می شوند. تنها مهم است به این دلیل که می تواند به شما کمک کند تا تصمیم بگیرید آکواریومتان چطور دیده شود. آیا لامپ شما بر اساس رنگ ماهی هایتان انتخاب شده؟ ممکن است که شما بخواهید در این مورد تصمیم بگیرید و به همین دلیل. CRI به درد می خورد
نتیجه گیری اخلاقی
پس در حقیقت، چه واحدی معنای کامل را شامل می شود؟ خیلی از فروم های شوخ، در این زمینه و نشریات، فقط می گویند کود بدهید و به طور کامل، برای "درجۀ کلوین" و "طیف نور" وجود هیچ گونه اهمیتی را قائل نشدند..
تضعیف نور در عبور از آب، طول موج های مخصوصی ایجاد می کند، به معنی این که آب خیلی از طیف های نور را جذب می کند، همچنین ممکن است موجودات و ذرّات محلول در آب نیز رنگ هایی را جذب کنند و همچنین فیتوپلانکتون ها که نور آبی و قرمز را جذب می کنند و کمی آب را تار می کنند که به دلیل جذب تمامی طول موجها تا حد محدودی است.
پس با این معلومات باید آشکار شده باشد که گیاهان به سمت نور باز می شوند و تفاوتی در کیفیت نسبت به چیزی که از بالا به آن ها تابیده می شود وجود خواهد داشت. علاوه بر این کیفیت، نور به سرعت در اعماق مختلف آب تغییر خواهد کرد، تیرگی آب، شکوفایی جلبک ها و موجودات معلق در آب نیز نتیجۀ آن می تواند باشد.
این یک اظهار نظر شخصس از طرف من است که گیاهان آکواریومی قابلیت بالایی در انطباقپذیری با نور محیط دارند و نیازمندی هایشان در مورد درجۀ کلوین، طیف نور، CRI و... را تا جای ممکن از شرایط موجود تامین می کنند.
و لامپ های حرفه ای که با قیمت های بالا می توانند رشد گیاهان را تغییر دهند و ... در عمال تاثیر چندانی با توجه به تفاوت قیمت ندارند. به عنوان مثال خود من برای پیش برد کارم از یک لامپ 60 وات خورشیدی معمولی و یک لامپ 40 وات کم مصرف مهتابی استفاده می کنم و گیاهانم به خوبی رشد می کنند، ولی در مورد خیلی گیاهان و یا در شرایط طولانی ممکن است آسیبهایی نیز به وجود آید. کاری که من امتحان کردم این بود که تمام گونه هایی را که در دسترس بود تهیّه کردم و با دقت و ظرافت در چیدمان و تامین حداقل ها در مورد مشخصات نور آن ها ، نورپردازی کردم و احساس خوبی از نگاه کردن و عکس گرفتن از آکواریومم دارم.
همین کافی است برای شما ولی می توانید برای کاربرد حرفه ای با توجه به معلوماتی که در مورد نور در آکواریوم های گیاهی در اختیارتان قرار دادم، به آسانی تصمیم بگیرید و انتخاب کنید.
نظرات شما عزیزان:
تبادل لینک هوشمند 