سلیمان لطفی‌نیا :

كشور ترکیه، این روزها با پخش اخباری مبنی براینکه این کشور بخشی از شاهنشاهی هخامنشیان بوده است، گردشگر جلب می‌کند. این در حالی است که ایران با اینکه پایتخت هخامنشیان بوده، از جلب گردشگر از کشور همسایه خود ترکیه، به سختی جا مانده است.

به گزارش میراث فرهنگی – گروه میراث فرهنگی؛ چندی پیش خبری مبنی بر پیدا شدن یک شهر باستانی از روزگار هخامنشی و تمدن بابل در جنوب خاوری(:شرقی) ترکیه را پخش كرد. گفته می‌شد این شهر و آثار به جای مانده از آن در ویرانه هایی چند هزار ساله‌ی (دارا)، در کنار شهر (ماردین) در جنوب خاوری ترکیه پیدا شده است.

با این وجود در دنباله‌ی خبر، هیچ چیزی درباره‌ی اینكه چه كسانی روی این منطقه كاوش كرده اند و این حكم قطعی پیدا شدن یك شهر هخامنشی چگونه صادر شده است، ارایه نشده بود، به همین شوند(: دلیل)، بسیاری از كارشناسان و باستان شناسان با واكنش به این خبر آن را كاری تبلیغاتی برای كشیدن گردشگران ایرانی به این استان خاوری تركیه دانستند.

كارشناسان میراث فرهنگی، در واكنش به این خبر آن را كاری از سوی فروشندگان آثار عتیقه نام می‌برند. همچنین دو تن از اساتید دپارتمان باستان‌شناسی دانشگاه «آرتوکولوی» ماردین درپاسخ به پرسش درباره‌ی این كاوش‌ها به یكی از كارشناسان میراث فرهنگی گفته اند؛ در «دارا» هیچ كار حفاری تازه‌ایی در دست انجام نیست آنان همچنین بر داده‌های پیشین پافشاری كرده، که بر پایه‌ی واپسین بررسی‌ها، دارا یک شهرک نظامی رومی است که برای رویارویی با هجوم نظامی ساسانیان ساخته شده است.

اما آن‌گونه كه نقشه های باستانی نشان می‌دهد، دامنه امپراتوری ایران در زمان هخامنشیان فراتر از آناتولی و تا مرزهای روم بوده است، نقشه‌هایی كه نشان می‌دهد تركیه امروزی بخشی از سرزمین‌های زیر فرمان شاهان هخامنشی بوده است، از سویی دیگر در روزگار برخی از شاهان این سلسله، ایران لشكركشی‌های گسترده‌ای به سوی دشمنان خود در خاور(:مغرب) زمین انجام داده است كه ازآن‌ها می‌توان به لشكر كشی بزرگ «خشایارشاه» اشاره كرد، بی‌گمان لشكریان هخامنشی برای رسیدن به سرزمین‌های هدف، از فلات اناتولی گذر كرده‌اند. اگر چه خبر پخش شده از یافتن یك شهر هخامنشی، پایه و بنیاد چندانی ندارد، اما این به معنای آن نیست كه هخامنشیان جایگاه ها و پایگاه‌هایی نظامی یا شهری در تركیه امروزی نداشته اند.

دكتر«شاهرخ رزمجو» ، باستان‌شناس متخصص دوره تاریخی هخامنشی و پژوهشگر موزه‌ی ملی بریتانیا، دراین باره‌، می‌گوید: «سرزمن های آسیای كوچك و آناتولی، كه امروزه به نام كشور تركیه‌ی كنونی شناخته می‌شود، بخش مهمی از شاهنشاهی هخامنشی بودند و هخامنشیان استان‌های مهمی را در این منطقه داشتند، برای نمونه، «سارد» شهر بزرگی در این بخش بود و شهرهای دیگری نیز در این گستره وجود داشت، شهرهایی مانند «داسكیلیون» ، كه مركز حكومتی مهمی در دوره هخامنشیان بود، داسكیلیون در نزدیكی استانبول امروزی جای دارد. همچنین شهر «كاپادوكیه» و «اپیسوس» و« گوردین» و بسیاری مراكز دیگر، از مراكز مهم هخامنشی در این منطقه به شمار می‌رفت.

رزمجو می‌افزاید:‌ «بخش هایی از سرزمین‌های گفته شده، زیر پرچم «مادها» بود كه پس از جابه‌جایی قدرت به پارس‌ها، به كنترل هخامنشیان در آمد، آثار بسیاری هم از هخامنشیان در منطقه یافت شده است، ازجمله، گنجینه‌ای كه در نزدیكی «یوشاك» یافته شد. همچنین نقاشی‌هایی كه در «تاتارلی» به دست آمده و نشان از صحنه‌ی نبرد وخاك‌سپاری مردگان، در آن روزگاران دارد.

افزون بر این همان‌گونه كه رزمجو نیز گفته است، تاکنون آثار ایرانی بسیاری در ترکیه یافته و شناسایی شده است. یکی از آن‌ها سنگ نوشته‌ی خشایارشاه است كه به خط و زبان فارسی باستان در صخره‌های میان شهر وان و دریاچه وان جای دارد.

هرچند که بر پایه‌ی گفته‌های رزمجو، ترکیه روزگاری از مهمترین بخش‌های شاهنشاهی هخامنشی بوده است اما به نظر می‌رسد که ترک‌ها، با آگاهی از این قضیه، با خبرهایی که حتا می‌تواند ساختگی باشد، تنها یک خواست دارند و آن كشیدن گردشگر و درآمدزایی است.