بنام خدا

مجسمه ۴۸ ساله در میدان سربند تهران از کیست؟

امیر شاه قدمی

سرهنگ ۸۱ ساله ای که کوهنورد، چترباز، مربی ممتاز اسکی از فدراسیون ایران و فرانسه، مربیگری کایت.

مردی که مجسمه اش ۴۸ سال است در میدان سربند تهران نصب شده است.

و علاوه بر فتح قله های مختلف، به دلیل همکاری در عملیات مربوطه به نجات یک فروند هواپیمای آمریکایی سقوط کرده در قله زردکوه بختیاری به ارتفاع ۳۸۷۰ متر در سرمای ۳۰ درجه زیر صفر در سال ۱۳۴۰ که موفق به نجات افراد آن گشته از طرف رییس جمهور وقت آمریکا (کندی) مدال لیاقت نیز دریافت کرده است.

از زمان ساخت مجسمه تا به امروز بیش از نیم قرن گذشته ُ آیا آنگونه زیستیم که پس از ۵۰ سال ُ از ما نیز به نیکی یاد کنند؟

برای تمامی پیش کسوتان عرصه ورزش و بویژه کوهنوردان عزیز آرزوی سلامت و تندرستی دارم.

تاریخچه تندیس کوهنورد را در ادامه مطلب ملاحظه فرمایید.

در سال۱۳۳۷، پیشنهاد حسن وجدان‌خوش‌، از کوه‌نوردان با پیشینه کشور، برای نصب یک مجسمه کوه‌نوردی‌مورد تأیید سایر کوه‌نوردان قرار گرفت.

او پیشنهاد خود را نزد رئیس فدراسیون کوه نوردی، سرهنگ بیات، برد.

این پیشنهاد تایید شد و مهام‌، شهردار وقت تهران‌، هزینة ساخت آن را قبول کرد. سرهنگ بیات که رئیس مرکز آموزش کوهستانی ارتش نیز بود، امیر شاه قدمی‌، گروهبان ارتش و مربی کوه‌نوردی مرکز آموزش کوهستانی و مربی اسکی کشور را به عنوان مدل به استاد رضا لعل ریاحی، استاد دانشکده هنرهای زیبا، مجسمه‌ساز و سرهنگ ارتش؛ معرفی کرد و شهرداری مبلغ ۱۰۰۰۰ تومان هزینة ساخت مجسمه را پرداخت.
 

درسال ۱۳۳۸، مدل گچی آن آماده و در میدان سربند نصب و طی مراسمی از آن پرده‌برداری شد. متأسفانه در زمستان همان سال‌، به علت بارندگی و یخ‌زدگی‌، دست و قسمتی از بدنة مجسمه خرد شد. این قسمت مدت‌ها با پرچم ایران پوشانده شده بود.

درسال ۱۳۴۱، با پی‌گیری استاد رفعتی افشار، رئیس وقت فدراسیون‌، مجسمه سیمانی آماده شد و خلیل میلانی و عبدالحسین امین از طرف فدراسیون مأمور نصب آن شدند. این مجسمه هنوز پا برجا است.

در آبان‌ماه سال۱۳۵۰، بنا به پیشنهاد فدراسیون کوه‌نوردی ایران و موافقت انجمن شهر و شهرداری تهران‌، نام میدان سربند به تغییر یافت.

مجسمه کوه‌نورد با ارتفاع حدود سه متر، نماد کوه‌نوردان شناخته می‌شود.

بنام خدا

خانه منسوب به وحشی بافقی خانه‌ای است از مصالح خشت و گل که در جنب مسجد جامع شهر بافق قرار دارد و با هفت اتاق به صورت چهار فصل بنا شده است.

بنام خدا

بنام خدا

حمام دوره قاجاریه اردبیل در حال تخریب

 خبرگزاری مهر:  گرمابه (حمام) ملاهادی یا حاج محسن در کوچه ملاهادی اردبیل واقع شده است و متعلق به دوره قاجاریه می باشد. متاسفانه این روزها شاهد مرگ این حمام تاریخی و تخریب آن و تجمع معتادان و اراذل و اوباش در آن هستیم.

بنام خدا

شهر باستانی و زيبای حريره ثبت ملی شد

نگار پاكدل :

در شمال جزیره‌ی کیش، آثاری دیده می‌شود که یادگاری از شهر باستانی، حریره است. دوران طلایی شهر حریره‌ی کیش از سال 367 تا 912مهی(:هجری قمری) بوده است. گستردگی این شهر باستانی 120 هکتار است. براساس نتایج کاوش‌های باستان‌شناسی انجام شده، محوطه‌ی باستانی حریره، از مجموعه‌ی ساحلی و خانه‌ی اعیانی، حمام، مسجد و قنات‌های کهن تشکیل شده است و این بخش در نخستین روز شهریور سال ١٣٧٦ به شماره‌ی 1886 در سیاهه‌ی آثار ملی به ثبت رسید.  آن‌چه از شهر حریره برجای مانده‌است در راستای ساختمان‌های بندرگاه دیده می‌شود. گستره‌ی پستی و بلندی‌ها و خرابه‌های شهر کهن حریره، نزدیک به ۱۲۰ هکتار گستردگی دارد و روزگاری شهری بزرگ و آباد در منطقه بوده است.   بندر شهر تاریخی حریره، یک شهر یک پارچه و متمرکز با معماری برون‌گرا بوده و از معماری دفاعی و درون‌گرای دیگر شهرهای تاریخی ایران در آن نشانی نیست. انتخاب این بخش از جزیره برای ایجاد شهر حریره طبیعی‌ترین و معقول‌ترین انتخاب بوده چرا که ساحل صخره‌ای آن از سطح دریا نزدیک به ده متر بلندتر است. وجود سه خلیج و دماغه که نقش بندرگاه طبیعی را دارد، همچنین دریای آرام‌تری از دیگر کرانه‌ها و ساحل‌های جزیره، خود شوند شکل‌گیری شهر در ساحل شمالی شده است.   خانه‌ی اعیانی یادآور خانه‌های چند خانوار در روزگار کهن است که درون فلات ایران و در شهرهایی چون یزد، اصفهان و کاشان است و یکی از نمونه‌های کهن مسکن جمعی در کناره‌ی خلیج فارس به شمار می‌آید. افزون‌بر گستردگی خانه و فضاهای گوناگون آن، کاشی‌های ستاره‌ای شکلی در این خانه به دست آمده است. این کاشی‌ها همانند کاشی‌هایی است که زینت بخش بناهای مهم ایلخانی ایران مانند تخت‌سلیمان و سلطانیه است. گمان آن می‌رود که این ساختمان برای یکی از ثروتمندان کیش بوده است.   بخش کارگاهی و صنعتی این مجموعه درست در کنار دریا ساخته شده و دارای معماری و فضاهای ناشناخته‌ای است. مجموعه کانال‌های افقی و زیرزمینی و چاه‌های گوناگون در گوشه و کنار، مجموعه‌ی بسیار جالب و نادری را تشکیل می‌دهد که هنوز کارکرد آن‌ها روشن نیست، اما گمان می‌رود که با کارهای صیادی از جمله صید ماهی، مروارید و مرجان در ارتباط مستقیم باشد و برای دسترسی آسان‌تر به دریا ساخته شده است. شاید هم بتوان گمان برد که این راهروها و کانال‌ها راه‌هایی مخفی بوده که هنگام هجوم و حمله‌ی اهالی شهری  از آن‌ها استفاده می‌کردند.   مجموعه‌ی حمام ۵۰۰ مترمربع گستردگی دارد. این حمام دو خزینه‌ی کوچک و بزرگ دارد. باستان‌شناسان بر این باورند که این حمام را می‌توان از کهن‌ترین حمام‌های ایرانی دانست که در کاوش‌های باستان‌شناسی کشف و شناخته شده است.   یاری‌نامه: خبرگزاری میراث فرهنگی

بنام خدا

بنام خدا

شاهنامه و داستان پديدآمدن شطرنج

●     آيا شطرنج يک بازی ايرانی است؟

شهداد حيدری :

فردوسی در شاهنامه، هندی‌ها را پدیدآورنده‌ی بازی شطرنج می‌داند و چنین می‌گوید که در زمان خسرو انوشیروان ساسانی، فرستاده‌ی شاه هند بازی شطرنج را به ایران آورد و از دانایان ایرانی خواست که راز این بازی را بگشایند.  سرانجام‏، بزرگمهر، وزیر خردمند انوشیروان، به راز شطرنج پی بُرد و آن را به‌درستی بازی کرد.اما شگفت است که این داستان شاهنامه، با همه‌ی گیرایی و کشش‌های داستانی که دارد، افسانه‌ای است و ایرانیان بسیار پیشتر از روزگار خسرو انوشیروان شطرنج را می‌شناختند و چه بسا خود پدیدآورنده‌ی این بازی بوده‌اند. ٣٠٠ سال پیش از انوشیروان هم شطرنج را می‌شناختیم  کهن‌ترین سندی که در آن از واژه‌ی شطرنج سخن رفته است، «کارنامه‌ی اردشیر بابکان» نام دارد. این کتاب در سال ٦٠٠ میلادی به زبان پهلوی نوشته شده است. در آن‌جا می‌خوانیم که در زمان اردوان پنجم، واپسین پادشاه اشکانی(٢١٦- ٢٢٦ میلادی)، درباریان ایران شطرنج بازی می‌کردند. اردوان از دانایان دربار خواسته بود که آیین شکار و چوگان و چترنگ(شطرنج) و دیگر هنرها را به اردشیر بیاموزند. بنابراین، دست‌کم ٣٠٠ سال پیش از روزگار انوشیروان ساسانی، ایرانیان شطرنج را می‌شناخته‌اند. از این‌رو، روایت شاهنامه درباره‌ی پدیداری شطرنج و چگونگی آشنایی ایرانیان با آن، نمی‌تواند درست و پذیرفتنی باشد.   افزون بر «کارنامه‌ی اردشیر بابکان»، ٢ نوشته‌ی دیگر به زبان پهلوی در دست هست که هر دو به شطرنج و بازی نرد پرداخته‌اند و درباره‌ی این دو بازی آگاهی‌های بسیاری به‌دست داده‌اند. نخست کتاب کوچکی است به نام «ماتیکان شترنگ(چیترنگ)» است و دیگری «چارشن شترنگ»(گزارش شطرنج).  آیا شطرنج را هندی‌ها پدید آوردند؟   در بیشتر دانش‌نامه‌ها و کتاب‌ها چنین آمده است که بازی شطرنج ساخته‌ی هندی‌ها است و از سرزمین آن‌ها بود که این بازی به گوشه و کنار جهان راه یافت. اما چنین برداشتی، با اسناد کهن تاریخی هم‌خوانی ندارد. چرا که کهن‌ترین سندی که از پدیداری شطرنج در هند در دست هست، ٣٠٠ سال پس از «کارنامه‌ی اردشیر بابکان» نوشته شده است. پس ایرانیان بسیار پیشتر از هندی‌ها شطرنج را می‌شناختند.   دیرینه‌ترین نوشته‌های هندی درباره‌ی شطرنج، یکی «حکایت سوباندهو» است که در سالیان نخست سده‌ی ٧ میلادی نوشته شده است؛ و دیگری «داستان بانا» است که نگارش آن به همان سده‌ی ٧ می‌رسد. در «حکایت سوباندهو» تنها به مُهره‌های شطرنج اشاره شده است و در «داستان بانا» از آموزش شطرنج در زمان یکی از پادشاهان بخش شمالی هندوستان سخن رفته است.  آشنایی ایرانیان با بازی شطرنج، به روایت شاهنامه   با همه‌ی این‌ها، داستان فرستادن شطرنج به ایران و رازگشایی آن از سوی بزرگمهر، از دل‌انگیزترین داستان‌های بخش تاریخی شاهنامه به‌شمار می‌رود. در آن‌جا می‌خوانیم که «رای» هند، فرستاده‌ای به دربار خسرو انوشیروان راهی می‌کند و پیشکش‌هایی گرانبها برای شاهنشاه ایران می‌فرستد. همراه پیشکش‌ها، تخته و مُهره‌هایی بود. شاه هند نوشته بود که اگر خردمندان دربار ایران راز این بازی را دریافتند و درست به جای آوردند، ما باج و خراجی که شاه فرموده است به دربار ایران خواهیم فرستاد. اما اگر در برابر دانش ما تاب نیاوردید و در این آزمون شکست خوردید، شما باید به ما باج بپردازید.   فرستاده‌ی رای هند صفحه‌ی شطرنج و مُهره‌های ٢ رنگ آن را، که سفیدش از عاج و سیاه آن از چوب ساج ساخته شده بود، نزدیک انوشیروان گذاشت. شاه پس از چندی نگریستن به آن، از فرستاده‌ی رای هند درباره‌ی تخته‌ی شطرنج و مُهره‌های آن پرسش‌هایی کرد. سپس یک هفته زمان خواست تا راز این بازی را بگشاید و به او گفت که روز هشتم برای گرفتن پاسخ خود به دربار بیاید.   انوشیروان آن‌گاه دانایان دربار را فراخواند و تخته‌ی شطرنج را در میان گذاشت و درباره‌ی شیوه‌ی چیدن مُهره‌ها با آن‌‌ها به رایزنی پرداخت. اما هیچ‌کدام نتوانستند راز این بازی را بیابند. سرانجام پس از گذشت چند روز، همه با چهره‌هایی گرفته دربار را ترک کردند.   هنگامی که بزرگمهر به دربار آمد و شاه را گرفته و تلخ‌کام دید، از او پرسید که چه دشواری پدید آمده است؟ انوشیروان داستان فرستاده‌ی رای هند را به او گفت. بزرگمهر پاسخ داد که راز این بازی را خواهد گشود:   به کسرا چنین گفت کای پادشاه/ جهاندار و بیدار و فرمانروا   من این نغز بازی به‌جای آورم/  خرد را بدین رهنمای آورم   تنها یک روز و یک شب پس از آن، بزرگمهر خردمند به راز بازی شطرنج پی بُرد. سپس از شاه درخواست که فرستاده‌ی رای را نزد خویش بخواند تا راه و رسم بازی را ببیند. بزرگمهر در برابر فرستاده‌ی رای، همه‌ی مُهره‌های شطرنج و جایگاه هریک را بازگفت.    انوشیروان از دانایی و خرد بزرگمهر چنان شادمان شد که جامی پُر از گوهر شاه‌وار و اسبی با زین و برگ به او داد و وزیر دانشمند خود را آفرین‌ها گفت. درحالی‌که فرستاده‌ی شاه هند، سخت شگفت‌زده شده بود:   غمی شد فرستاده‌ی هند سخت/ بماند اندر آن کار‏ٌٍِ‏ًَ‏‎ هشیار بخت   شگفت اندر آن مرد جادو بماند/ دلش را به اندیشه اندر نشاند   که: «این تخت شطرنج هرگز ندید/ نه از کاردانان هندی شنید،   چگونه فراز آمدش رای این؟/ به گیتی نگیرد کسی جای این!».   در نوشته‌های پهلوی نیز داستانی همانند داستان شاهنامه آمده است، با این افزوده که پس از آن‌که بزرگمهر راز شطرنج را گشود، فرستاده‌ی هند ٣ دست با او بازی کرد و در هر ٣ بار بزرگمهر پیروز شد. فرستاده‌ی شاه هند، ناگزیر توانایی و هوش او را ستود. اما در شاهنامه از بازی میان بزرگمهر و فرستاده‌ی هندی سخنی نرفته است.  شیوه‌ی بازی شطرنج در گذشته   این نیز گفتنی است که در گذشته شیوه‌ی حرکت برخی از مُهر‌ه‌ها و جای آن‌ها با شطرنجی که اکنون بازی می‌شود، تفاوت اندکی داشت. در آغاز بازی، شاه سفید در خانه‌ی سفید و وزیر سفید در خانه‌ی سیاه بود. امروز وارون آن بازی می‌شود. در گذشته وزیر، تنها یک خانه می‌توانست حرکت کند. اما امروز هرچند خانه که بخواهد. حرکت مُهره‌ی فیل نیز در گذشته با امروز تفاوت می‌کرد و تنها ٣ خانه می‌توانست پیش برود.   یاری‌نامه‌ها:   آگاهی‌های تاریخی این جُستار برگرفته از کتاب: «سیر شطرنج ایران در جهان» نوشته‌ی عبدالحسین نوابی(انتشارات شباویز- ١٣٧٨) است. یاری‌نامه‌های دیگر: «آفرین فردوسی» نوشته‌ی دکتر محمد جعفر محجوب(انتشارات مروارید- ١٣٧١)؛ جستار «بررسی تطبیقی روایت شطرنج و نرد در شاهنامه‌ی فردوسی با روایت مشابه در متون پهلوی» نوشته ی لیلا جانی(در کتاب «هزارمین سال سرایش شاهنامه‌ی فردوسی»- دانشگاه آزاد، ١٣٩٠).

امروز 31 امرداد ماه

بنام خدا

 چند هفته‌ی پیش یک گروه باستان‌شناس زیر آب ایرانی و خارجی، پروژه‌ای را در سیراف آغاز کرد تا کاوشی را برای پیدا کردن مرزهای اصلی این شهر انجام دهند. در این کار روشن شد که گستردگی شهر کهنسال سیراف بی‌گمان از سیراف کنونی بیشتر بوده است.

بنام خدا

سرولات منطقه ای است در 3 کیلومتری غرب چابکسر و در کنار رودخانه اچارود . سرچشمۀ اچارود در دامنۀ رشته کوه های البرز است . این رودخانه با پیچ و خم هایی از میان کوههای مرتفع و ییلاقی منطقه چابکسر گذشته و از دره بسیار بزرگی عبور کرده و بدون هیچ سد راهی به جلگه می ریزد . وقتی شما در مناطق بالایی سرولات حضور دارید ، آب و هوا حالت جنگلی و کوهستانی دارد و خبری از هوای شرجی دریا نیست ، بلکه نسیمی دائمی و خنک که از سمت کوهای بلند به دریا می وزد را احساس می کنید ، بزرگی دهانۀ درّه به حدی است که در چشم انداز  جنوبی دریا معلوم است .

همانطور که در نقشه بالا دیده می شود . نرسیده به چابکسر ( از سمت غرب )  شیخ زاهد محلّه و سرولات قرار دارد . جاده در ابتدا از جلگۀ همواری عبور می کند و سپس حالت کوهستانی به خود می گیرد . در دو طرف جاده خانه ها و ویلاهای زیبایی ساخته شده است . بعد از چند دقیقه به پیچ و خم جاده افزوده می شود . و پس از حدود نیم ساعت رانندگی ، تقریباً به انتهای مسیر ماشین رو می رسید .

در انتهای مسیر به روستای لیمه سرا می رسید و به چند رستوران بر می خورید که غذاهای سنتی شمالی طبخ می کنند . کمتر کسی است که اهل گلگشت در مناطق شمالی ایران باشد و نام رستوران " خاور خانوم " را نشنیده باشد . این رستوران توسط خاور خانم به همراه خواهر زاده اش كه دختر جواني است ،  اداره می شود ، دست پخت خیلی خوبی دارند و تهیه غذا ها به روش سنتی و کاملاً بهداشتی انجام می دهند . این رستوران بیشتر برای مسافرانی که از تهران می آیند و ارگان های دولتی منطقه مورد استفاده قرار می گیرد . در روزهاي تعطيل كه رستوران شلوغ مي شود  از ۱۲ظهر تا ۱۷عصر برای بیش از ۲۰۰نفر غذاهای محلی پخت می کنند . فضاي رستوران ساده و خودمانی است ، خوردن غذاهای شمالی و تماشای جنگل و دریا از ایوان رستوران لذت خاصی دارد .

تلفن آقای جوربنیان که در سرولات ویلا و سوئیت اجاره می دهد : 09112417137 - 01426420234
تلفن رستوران خاور خانوم : 0912444934

بنام خدا

این گل‌فشان ها در ۹۵ کیلومتری غرب بندر کنارک و در دشت کهیر نرسیده به روستای تنگ در زمینی مسطح واقع شده و دارای سه تپه کوچک گل‌فشان است که یکی از آنها شبیه آتشفشان و در حال حاضر فعال است و بقیه آنها نیز از چند سال قبل به صورت غیرفعال درآمده‌اند.در بلندای این تپه‌ها، دهانه‌هایی به قطر چند سانتی متر وجود دارد و از دهانه گل‌فشان که در حال حاضر فعال است، به طور متناوب گل خاکستری رنگ خارج شده و به سوی دامنه‌ها سرازیر می‌شود. دوره تناوب این پدیده نادر و زیبا ده تا پانزده دقیقه است که این عمل با لرزش خاک همراه است و گاهی به هنگام خروج گل، صدایی همانند شلیک تفنگ از آن به گوش می‌رسد. 

کوه گل افشان بندر تنگ با ارتفاع تقریبی ۱۰۰ متر و قطر قاعده کمی بیش از ۱۰۰ متر در فاصله حدود ۱۰۰ کیلومتری شهرستان چابهار قرار دارد. اطراف این کوه را بیابانی وسیع فرا گرفته که ظاهرا این بیابان نیز همچون خود کوه ماحصل اتفاقاتی درون زمین است. اطراف کوه به فاصله حدود ۲۰۰ متر از کوه، چاله ای به عمق حدود ۲ متر ایجاد شده که برای رسیدن به کوه باید وارد این چاله شد.بالا رفتن از کوه اگر فصل بارندگی نباشد؛ تقریبا راحت است. در بالاترین نقطه کوه چاله ای به قطر کمتر از یک متر و به عمق حدود نیم متر وجود دارد که با گل پوشیده شده است. در فواصل زمانی حدود یک دقیقه، مقداری گل با صدای خاصی شبیه به ترکیدن یک حباب، از چاله خارج و به اطراف پراکنده می شود. 

به نقل از باشگاه خبرنگاران، احتمالا تمام این کوه در طول سالیان دراز بر اثر فعالیت این چشمه ایجاد شده باشد. در کنار این کوه، دو کوه کم ارتفاع دیگر وجود دارد که به نظر می رسد زمانی آنها نیز گل افشان بوده اند. 
گل‌فشان‌های ایران بیشتر در جلگه‌ ساحلی دریای عمان بخصوص بلوچستان جنوبی تمرکز دارند و بیشتر آنها در حال حاضر فعالند، اما فعالیت آنها در فصول مختلف از سالی به سال دیگر تغییر پیدا می‌کند. 

این پدیده بطور عمده در فصول پرباران از جاذبه‌های نادر و دیدنی استان به شمار می‌رود. گل‌فشان‌ها در میان بومیان ساکن استان سیستان و بلوچستان و هرمزگان به صورتهای مختلفی تلفظ می‌شود. مردم منطقه گواتر، جلگه دشتیاری و شرق بلوچستان گل‌فشان را به لهجه محلی بوتن واهالی چابهار، کهیر و زرآباد آن را گل پاشان و ناپک به معنای ناف زمین یا ناف دریا می نامند و در میان ساکنان شرق استان هرمزگان نیز به آب باد معروف است. 

گل‌فشان از جمله پدیده‌های جالب توجه در منطقه ساحلی خزر و دریای عمان هستند. هر چند در نقاط دیگر دنیا نیز وجود دارد اما همبستگی این عارضه زمین شناسی با منابع نفت و گاز آن را به پدیده‌ای جذاب در این دو حوضه تبدیل کرده است. 
در کل تعداد گل‌فشان‌های زمین بیش از ۸۰۰ عدد نیست که بیش از نیمی از آنها در اطراف این دو دریا قرار گرفته، بویژه تعدادی از آن در حوزه خزر در منطقه جمهوری آذربایجان واقع شده است. 

کارشناسان زمین شناسی و گردشگری بر این باورند که در مورد گل‌فشان‌های شمال و جنوب کشور تاکنون مطالعات سیستماتیک و ارزنده‌ای انجام نشده و از آنجایی که این پدیده از ارزش اقتصادی و گردشگری بسیار خوبی برخوردار است، پیشنهاد می‌کنند تا این طرح به عنوان یکی از جدی‌ترین طرح ها و برنامه‌های مطالعات زمین شناسی دریایی همگام با گشایش انستیتوی زمین شناسی دریایی در ایران مورد توجه قرار گیرد. 

داریوش هوشمند یکی از کارشناسان زمین شناسی استان سیستان و بلوچستان ایجاد زمینه‌های رفاهی و امکانات اقامتی را از مهمترین مسائل در شناساندن این پدیده می‌داند و یادآور می‌شود: هنوز بر روی جنبه‌ای گردشگری منطقه از دیدگاه زمین شناسی کار چندانی صورت نگرفته است و بدیهی است که استفاده کاربردی از منابع گل‌فشان به عنوان سرمایه ملی به نفع ملت و کشور خواهد بود. هفت گل‌فشان در منطقه چابهار وجود دارد که بزرگترین آنها در جاده کهیر به تنگ واقع است، 

فرمانداری این شهر برای شناساندن هرچه بهتر این پدیده زیبا به مردم کشورمان و جذب دوستداران طبیعت و گردشگرانی که به این منطقه سفر می‌کنند، به احداث جاده آسفالته، توقفگاه دارای سایه‌بان با سرویس‌های بهداشتی، همچنین مخازن آب آشامیدنی و فروشگاه برای ارائه مواد غذایی اقدام کرده است. 

منطقه آزاد چابهار نیز با برگزاری تورهای مختلف، شناساندن گل‌فشان نادر این منطقه را در دستور کار خود قرار داده است. 

ویژگی گل فشان 

نکته حایز اهمیت در خصوص گل‌فشان های منطقه بلوچستان این است که با وجود ویژگی‌های منحصر به فرد و بکری که این پدیده خدادادی دارد و نسبت به بسیاری از نمونه‌ های مشابه خود در کشورهای آمریکای مرکزی دارای ویژگی‌های بهتری است متأسفانه بهره‌برداری لازم و بهینه از آن نشده است و انتظار می‌رود با توجه به مسئولان محلی و کشوری، اتخاذ تدابیر و ایجاد تسهیلات لازم در این زمینه، بتوان به نحوی شایسته این پدیده‌های جذاب را به عنوان جاذبه‌های بکر گردشگری منطقه بلوچستان به هموطنان و جهانیان معرفی کرد. 

نحوه تشکیل گل فشان ها

نحوه تشکیل گل فشانها بیشتر به منشا و نوع آنها بستگی دارد. اصولا دو نوع گل فشان در دنیا وجود دارد. 

یکی گل فشان های سرد که منشا تکتونیکی دارند و دیگری گل فشان های گرم که از عوارض بعدی آتش فشانها محسوب میشوند. به طور کلی میتوان گفت که نحوه تشکیل گل فشان بیشتر با نوع و منشا فشاری که به آن وارد میشود تا گل از درون زمین خارج شود، مرتبط است. 

عده ای همیشه به دنبال پیدا کردن این پاسخ بوده اند که چه عاملی باعث میشود که آب و گل از اعماق به سطح زمین فوران کند. 

نظرات و عقاید گوناگونی تاکنون در ابن زمینه ارائه شده است که به شرح ذیل میباشند. برخی از دانشمندان معتقدند که گاهی اوقات لایه های ضخیم رس به قدری سریع رسوبگذاری میشوند که آب موجود در آنها فرصت خروج پیدا نمیکند و به همین علت حالت سیال پیدا نموده و بواسطه داشتن آب فراوان، نیروهای تکتونیکی بعدا رسها را تحت فشار قرار داده و آنها را به همراه گاز به سمت بالا می آورند. 

عده ای دیگر از پِژوهشگران معتقدند که فعالیت های زمین لرزه ای، عامل اصلی خروج آب و گل است. تعدادی هم فشار مخازن نفت و گاز درون زمین را عامل اصلی فشار و بالا راندن آب و گل میدانند. در هر حال تمام محققان بر این اعتقادند که فشار عامل اصلی تشکیل هر نوع گل فشان اعم از گل فشان سرد یا گرم میباشد. 

اهالی محل در مورد این پدیده چندین باور را مطرح می کنند وبر اساس اعتقادات خود نامهایی را نیز برای گل فشان به کار می برند. به نظر آنها گل فشان پدیده ای طبیعی است که با دریا در ارتباط بوده و به هنگام بالا آمدن آب دریا (مد) به ویژه در فصل تابستان، فعالیت آن به حداکثر می رسد،از این رو به آن ناف زمین یا ناف دریا نیز می گویند. 

عده ای بر این باورند که فعالیت این پدیده به کشش و جاذبه اجرام سماوی به خصوص ماه وابسته است.بر این اساس معتقدند که فعالیت آن در ا بتدای ماه و نیمه ماه قمری (ماه نو، بدر)بیشتر می شود. هر چند این نظریه کمتر به حقیقت نزدیک است اما به طور کلی هم قابل رد نیست. 
گروهی نیز بر این عقیده اندکه فعالیت این پدیده پس از بارندگی ها ی شدید زیادی مِی شود ،لذا ممکن است ازآب ناشی از سیلابها، فعال شود.اما باید گفت که از نظر علمی، وجود گل فشان ها در هر منطقه اول نشانه بارزِ از فعالیت های تکتونیک بوده و ثانیا اغلب به لایه هاِ سنگی دارای ذخایر نفت ویا دیگر انواع هیدرو کر بور بستگی دارد. 

فشار گازهای حاصل از این لایه وذخایر آنها موجب می شود که سنگ های رسی و مارنی کف و تحتانی، که توسط آبهای زیر زمینی اشباع و نرم شده و یا به صورت گل در آمده اند به خارج پرتاب شو ند و ازاین طریق دهانه هایی گاهاً بسیار بزرگ شبیه به دهانه های آتشفشان (شبه کرا تر یا کرا ترگون)بوجود می آیند. 

بیشترین درصد گاز تشکیل دهنده گل فشانها به گاز متان تعلق دارد که حدود ۸۵-۸۹ درصد میباشد. حدود ۱۰ درصد گاز دی اکسید کربن و درصد باقیمانده به گازهای نیتروزن و مونوکسید کربن تعلق دارد. 

گل فشان ها کاربرد زیادی دارند

از آن جمله می‌توان به استفاده از گل آنها در سفال سازی، کوزه گری، بهره برداری از گاز، گردشگری، گل درمانی و…اشاره کرد. بسیاری از مردم از گل‌های گل‌فشان برای موارد درمانی استفاده میکنند. استفاده از گل های گل فشان برای گل درمانی فقط مختص استان نبوده و در در کشورها دیگر از جمله آذربایجان استفاده می‌شود. از گل ها برای درمان بیماری های پوستی، درمان درد کمر،درد های مفاصل و… استفاده میشود. همچنین برای درمان تنگی عضلانی و انقباظ عروق موثرند. حال با عنایت به توضیحات فوق، به معرفی گل فشان تنگ و همچنین مرتفع ترین گل فشان کشور یعنی پیرگل خواهیم پرداخت.

بنام خدا

 سلیمان لطفی نیا :

 چنان‌چه، در جستجوی معنای «قورخانه» هستید خوب است بدانید كه، این واژه، تركی و به معنای، «زرادخانه»، یا «اسلحه خانه» است. این نام به جایی از تهران گفته می‌شود كه، درست متروی شهری، یكی از ایستگاه‌های خود(ایستگاه امام خمینی) را در آن ساخته است. ساخت زرادخانه(:قورخانه)، در روزگار ناصرالدین‌شاه قاجار، آغاز شد. این كارخانه، می‌بایست ابزار و سازوبرگ‌های جنگی مانند، توپ، تفنگ، خمپاره و... بسازد. همچنین كارهای ریخته‌گری مانند ساخت، تندیس‌های گوناگون و همانند آن را انجام دهد. ارزش زرادخانه تا جایی بود كه یک وزیر ویژه، به نام وزیر قورخانه، برای آن برگزیده شده بود.

زرادخانه، تا روزگار قاجار از ارج بالایی برخوردار بود، اما در روزگار پهلوی و با ساخت كارخانه‌های تازه‌ی اسلحه‌‌سازی، از ارزش آن كاسته شد. پس از انقلاب این زرادخانه و ساختمان‌های آن ویران شد و تنها سردر فلزی، برجای ماند كه پس از كمی بازسازی، یكی از درهای مترو شد.  این سردر، به فرمان ناصرالدین شاه و به بزرگی ٢٣٠ متر مربع ساخته شد. این سازه ساختاری آمیخته(:تركیبی) دارد و دارای دو حجم و دو سطح گوناگون است. بخش بالای سردر، با اتاقی كه در آن ساخته شده است، مانند پل، دو سوی سردر را، به هم پیوند می‌دهد.

در همكف و در دو سوی دالان، دو اتاق ساخته شده است كه اتاق پایینی(جنوبی)، برای بازرسی(:تفتیش) و دیگری تلفن‌خانه، یا اتاق كشیك بوده است. این سردر، هیچ پنجره‌ای به بیرون ندارد، تنها در دالان اصلی، پنجره‌هایی به بیرون راه دارند. این خود از ویژگی‌های سردر زرادخانه است.
سردر قاجاری زرادخانه‌ی نظامی تهران و سردر فلزی و تاریخی آن، در سال ۱۳۷۶ خورشیدی، با شماره ۱۹۱۲ در سیاهه‌ی(:فهرست) برجای‌مانده‌های ملی کشور به ثبت رسید.

فرتورها از گاتا ضياتبری است.

بنام خدا

بنام خدا

تفاوت فرهنگ را ببینید ! خودمان برای داشته های خودمان ارزش قائل نیستیم !

بنام خدا

به ايراني بودنمان افتخار ميكنيم به اينكه ما از تبار كوروش هستيم افتخار ميكنيم.

بنام خدا

زاینده رودی که این روز ها نازاست !

بنام خدا

 
 
 
۱− آرامگاه خشایارشا
۲−سنگ برجسته تاج گزاری نرسی.
۳−یادمان پیروزی بهرام دوم.
۴−آرامگاه داریوش بزرگ
۵−یادمان پیروزی شاپور یکم بر والرین و فیلیپ عرب.
۶−آرامگاه اردشیر یکم
۷−آرامگاه داریوش دوم
۸−نقش شاپور دوم ساسانی: در این نقش، سواری كه دارای تاج است، نیزه خود را بر گردن دشمن فرو كرده و هر دو، زره به تن دارند.
۹−کعبه زرتشت

 

نقش رستم نام مجموعه باستانی در شهرستان مرودشت استان فارس ایران است که یادمان‌هایی از ایلامیان، هخامنشیان و ساسانیان را در خود جای داده‌است.
نقش رستم در شمال مرودشت در فاصله ۶ و نیم کیلومتری از تخت جمشید واقع شده‌ است با توجه به وجود 4 آرامگاه بطور دقیقی به شکل چلیپا (صلیبی) و با دقت هندسی زیادی تهیه شده اند عده ای این اشکال را نمادهای میترایی می دانند و این دیواره را دیواره صلیب آریایی نامیده اند.

بنام خدا

بنام خدا

 

این خانم نخستین ملکه زیبایی ایران بوده، در سال 1896 توسط مجله ایلوستراسیون فرانسه که برای نخستین بار مسابقه زیباترین ملکه دنیا را برگزار می کرد، رعنا به عنوان نخست ملکه زیبایی جهان انتخاب شد.
او خواننده اپرا و مشهورترین مانکن عصر خویش بود. رعنا در سال 1326 در تربت حیدریه خراسان به خاک سپرده شد تک و تنها بدون آنکه کسی در کنارش باشد.

بنام خدا

گنجينه‌ای كه جان دوباره گرفت

نگار پاكدل :

بنای کهن گنجینه‌ی «میاندوآب» در استان آذربایجان غربی در سال 1346 خورشیدی گشایش یافت. بنای کنونی آن ساختمانی‌ست که در سال 1383 پس از بازسازی بنا و گسترش زیربنا در همان جای پیشین بازگشایی شد.   گنجینه‌ی «میاندوآب» یک گنجینه‌ی باستان‌شناسی است که در آن به نمایش آثار دوره‌های هزاره‌ی ششم پیش از میلاد (8000 سال پیش) تا دوره‌ی قاجاریه پرداخته شده است. اشیا این گنجینه از سنگ‌های ابسیدین، سفال، فلز، آجر، کاشی، شیشه، سکه است.   تیغه‌های سنگی از جنس ابسیدین نمونه‌های نخستین ابزار برنده مانند چاقو هستند که مورد استفاده‌ی اقوام نخستین بوده است. «ابسیدین»، سنگ آتشفشانی سیاه رنگی است که در جاهای آتشفشانی به فراوانی هست. از این تیغه‌های سنگی برای بریدن و پاره کردن و در کارهای روزمره بهره می‌جسته‌اند.   ظروف سفالین هزاره‌ی سوم، چهارم، پنجم و ششم پیش از میلاد که از بخش‌های «جلبر اسماعیل آباد» ، «تپه‌ی جلبر»، «تپه‌ی گیان نهاوند» و... به‌دست آمده‌اند نیز در این موزه هستند. این ظروف که با نقش‌های فراوان آراسته شده‌اند. هنرمند در کشیدن نقش‌ها، از طبیعت پیرامون آن دوره الهام گرفته است. نقش‌هایی که بر روی این ظروف کشیده شده‌اند مانند نقش بزکوهی، کوه، خورشید، پرنده و نی‌زار و... هستند. در این دوره خط هنوز کشف نشده بود و به همین شوند نقاشی بر روی ظروف بسیار مورد توجه بوده است.   ظروف سفالی که به هزاره‌ی نخست و دوم پیش از میلاد می‌رسد (در آغاز مرحله‌ی کشف خط) بیشتر ظروف ساده و بی‌نقش است. ظروف خاکستری رنگ که ویژه‌ی این دوره و یکی از نمادهای دوره‌ی(:عصر) آهن بوده است. ظروف سفالین این دوره افزون بر رنگ خاکستری، سادگی و بدون نقش بودن ویژگی دیگری نیز دارند و آن الهام گرفتن از طبیعت در ساخت خود ظرف و فرم آن است که از نگاره‌ی منقار پرندگان به ویژه پرندگان دریایی مانند مرغ ماهیخوار و پلیکان استفاده شده است. در هزاره‌ی نخست پیش از میلاد و در دوره‌ی هخامنشیان نیز ظروف کم و بیش به همان شکل پیشین کم‌نقش و بی‌نقش ساخته شده‌اند ولی رنگ سفال آن با دوره‌ی پیش از خودشان بسیار متفاوت است .   یکی از مهم‌ترین ظروفی که بسیار مورد استفاده بوده ظروفی است که به شکل حیوانات و سر حیواناتی چون شیر، گاو و بز کوهی طراحی و ساخته شده است و در آن‌ها نمایش آیین‌های مذهبی، آیین‌های خاک‌سپاری و آیین‌های تشریفاتی مورد استفاده بوده است. این ظروف در باستان‌شناسی «ریتون» خوانده می‌شود.   ظروف چینی در طرح‌ها و رنگ‌های گوناگون، کاشی‌های لعابدار زیبایی نیز در این موزه به چشم می‌خورد. کتاب‌های خطی و قلمدان‌ها که از هنر کتابت سخن می‌گویند، اشیا و لوازم کارزار از جنس مفرغ از دیگر اشیا موجود در این گنجینه است که هر کدام گوشه‌ای از دست ساخته‌های هنرمندان این دوران را به نمایش می‌گذارد . از دیگر اشیا این گنجینه، سکه‌هایی از دوران کهن است. جنس این سکه‌ها از نقره و مس و یک نمونه هم از جنس طلا است.   یاری‌نامه:   پورتال استان آذربایجان غربی

بنام خدا

بنام خدا

نرم‌افزاهايی كه از تخت‌جمشيد و شاهنامه می گويند

خبرنگار امرداد- اسفنديار كيانی :

نرم‌افزار چند رسانه‌ای «تمدن ایران، تخت جمشید» و «دُرج شاهنامه‌ی فردوسی»،  برخوانی دکتر جلال‌الدین کزازی از شاهنامه، ره‌آورد پنجمین نمایشگاه بین‌المللی رسانه‌های دیجیتالی بود. درباره‌ی این‌دو نرم افزار با طراحانش به گفت‌و‌گو نشستیم.   شهرام حاج‌قربانی، مدیر مسوول موسسه‌ی داده‌های طلایی خلیج‌فارس، درباره‌ی نرم‌افزاری که موسسه‌ی او عرضه کرده است، گفت: «برای نخستین‌بار است که محیط تخت‌جمشید در یک نرم‌افزار بازسازی می‌شود و کاربر این امکان را می‌یابد تا درون بناهای تخت‌جمشید برود و همه‌ی گوشه کناره‌های آن را ببیند و به کمک راهنماهای شنیداری و متنی، و در بخشی به نام "واقعیت مجازی"، از نزدیک بیننده‌ی فضای پارسه باشد.» به گفته‌ی حاج‌قربانی یکی از تازگی‌های نرم‌افزار«تمدن ایران، تخت‌جمشید» در امکان بهره‌جویی از پویا‌نمایی‌ها (:انیمیشن) است، بی‌آن که کاربر به کارت گرافیکی رایانه‌ای نیاز داشته باشد. به کمک این پویانمایی‌هاست که می‌توان به درون کاخ‌های تخت‌جمشید، راه یافت.   مدیر مسوول موسسه‌ی داده‌های طلایی خلیج‌فارس افزود: «بخش دیگری نیز به نام "گذری بر تاریخ" به نرم‌افزار افزوده‌ایم. این بخش دربردارنده‌ی چکیده‌ای از تاریخ هخامنشیان در صد رویه است. هم‌چنین در بخش پویانمایی، برخی از رویدادها و جشن‌ها را که در تخت‌‌جمشید برپا می‌شد، بازسازی کرده‌ایم، همانند جشن نوروز و مهرگان و آیین دربار شاهان. رویدادهایی چون گشودن بابل به‌دست کوروش بزرگ یا آمدن اسکندر به ایران و رسیدن او به تخت‌جمشید، در این بخش آمده است. افزون بر این‌ها، کاربر می‌تواند متن کامل استوانه‌ی کوروش را با صدای استاد بهروز رضوی بشنود. این بخش‌ها، از گیرایی‌ها و دیدنی‌های نرم افزار است.»   حاج‌قربانی درباره‌ی شیوه‌ی فراهم آمدن نرم‌افزار «تمدن ایران، تخت‌جمشید» با اشاره به این‌که سه سال بر روی این پروژه کار شده و هشت ماه پژوهش آغازین آن زمان برده است، گفت: «از کارشناس باستان‌شناسی نیز سود جسته‌ایم تا داده‌های تاریخی و باستان‌شناسی، درست و درخور اعتماد باشد.»    به گفته‌ی وی این نرم‌افزار، برگزیده‌ی جشنواره‌ی ایران‌شناسی، است و برای این که کاربران با کمترین هزینه آن‌را تهیه کنند در دو نوع، طراحی شده است. یکی از آن‌ها دو زبانه است که برای کاربران خارجی است و ٥٠دلار است؛ و دیگری نرم‌افزار تک‌زبانه‌ی فارسی است به بهای ٢٠ هزار تومان.   «واقعیت مجازی»، «سفر به پارسه»، «انیمیشن» و «گذری بر تاریخ» بخش‌های چهارگانه‌ی نرم‌افزار «تمدن ایران، تخت‌جمشید» است.   «درج شاهنامه» با صدای استاد کزازی   موسسه‌ی فرهنگی «مهرارقام ایرانیان» نیز بازدید‌کنندگان را به شنیدن برخوانی دکتر جلال‌الدین کزازی از شاهنامه، در نرم‌افزار «دُرج شاهنامه» فراخوانده است. با این نرم‌افزار، کاربر می‌تواند شیوه‌ی درست و بی‌لغزش خواندن شاهنامه را بشنود و فرابگیرد. اگر هم به واژه‌ی دشواری برخورد، به کمک بخشی که به نرم‌افزار افزوده شده، معنای آن را بیابد. این کار با تایپ نام واژه امکان‌پذیر است. حتا می‌توان واژگان دلخواه، یا بیت‌ها را به سادگی یافت.   حامد علی‌نژاد، راهنمای بازدیدکنندگان موسسه‌ی مهرارقام در نمایشگاه رسانه‌های دیجیتالی، گفت: «برخوانی کزازی ٩٣١١ دقیقه است و واژه‌نامه‌ی آن نیز، که برگرفته از لغت‌نامه‌های دهخدا و معین است، دربردارنده‌ی ٢٥٠ هزار واژه و بیش از ٤٠٠ هزار معنی است که برای کاربران به آسانی دست‌یافتنی است. متن شاهنامه نیز برگرفته از ویرایش و گزارش استاد کزازی در کتاب ٩ جلدی "نامه‌ی باستان" است.»  به گفته‌ی علی‌نژاد این موسسه پیش از این نرم‌افزار‌هایی به نام‌ «درج یک»  و «درج دو» عرضه کرده که درج یک، دربردارنده‌ی ٢٣ کتاب از سخنوران و نویسندگان ایران است. پس از چهار سال، دیوان ٧٨ شاعر به نرم‌افزار پیشین افزوده شده و به نام «درج دو» در اختیار کاربران گذاشته شده است. «درج سه» نیز ١٧٨ کتاب را در زمینه‌ی ادبیات ایران در اختیار کاربر می‌گذارد. افزون‌بر آن، بخش‌های سرگرم کننده‌ای همانند فال حافظ و جدول کلمات دارد و آوازهای استادان موسیقی ایران، مانند استاد شجریان، شهرام ناظری و داریوش رفیعی نیز به آن افزوده شده است. در نرم‌افزار دیگری، دیوان‌های شعری سخنورانی مانند رودکی، خیام، سعدی، نظامی و حافظ گنجانده شده است و کاربر می‌تواند همه‌ی دیوان آن‌ها را با صدای نرگس اصفهانی و امیر نوری بشنود. و البته تازه‌ترین کار این موسسه‌ نیز همان «درج شاهنامه» با صدای استاد کزازی است.  پنجمین نمایشگاه بین‌المللی رسانه‌های دیجیتالی که کار خود را در مصلای تهران از ١٤ مهرماه آغاز کرده است، تا امروز ٢٣مهرماه برپا خواهد بود.

بنام خدا

بنام خدا

خوزستان جايی برای پيروان دين‌ها و آيين‌های گوناگون

 خبرنگار امرداد - شهداد حیدری :

  «دیر زمانی است که پیشینه، تاریخ شهرسازی و باستان‌شناسی تهران نادیده گرفته شده است. تا بدان‌جا که اکنون موزه‌ای یا مرکزی به نام تهران‌شناسی نداریم. کانون کوچکی هم در دهه‌ی گذشته برای تهران‌شناسی شکل گرفته بود، از میان رفته است، بی‌آن‌که نهاد پژوهشی و فرهنگی جای آن را گرفته باشد. در حالی‌که تهران حق بزرگی برگردن مدیریت شهری و مردمی دارد که از گوشه و کنار آمده‌اند و در این‌جا زندگی می‌کنند‏. شهر تهران به‌سادگی شکل نگرفته که ما این‌گونه آن را رها کرده‌ایم. این شهر تاریخ پر فراز و نشیب دارد و سختی‌ها دیده است. بگذریم از این‌که پس از انقلاب، گستردگی بیرون از قواره‌ای پیدا کرده و پروژه‌های تجاری، تک‌تک آثاری که هویت تاریخی تهران را شکل می‌دادند، از میان برده است.»

بنام خدا

«زاغه» نيز به سياهه‌ی آثار ملی پيوست

نگار پاكدل :

تپه‌ی «زاغه» یکی از تپه‌های باستانی ایران است که در بخش جنوبی دشت قزوین در منطقه‌ی بویین‌زهرا جای گرفته است. این تپه به هزاره‌ی ششم و هفتم پیش از میلاد باز می‌گردد. این تپه در ١٣٧٧ خورشیدی به شماره‌ی ٢٠٧٧ در سیاهه‌ی آثار ملی ایران جای گرفت.  نخستین بار دکتر«نگهبان» این تپه را حفاری و در مورد آن پژوهش کرد. در کل ۲۱ خانه از این تپه بیرون آمد. بیشتر بناهای «زاغه» از چینه و خشت بوده است و برای پوشش سقف آن‌ها از تیرهای چوبی استفاده شده است. شغل مردمان ساکن این تپه کشاورزی و دامداری بوده است.   این تپه نزدیک به بیست هزار مترمربع گستردگی دارد. در نخستین پژوهش‌‌ها نشانه‌هایی از اجتماعات کشاورزی از آن بدست آمده است. این تپه جزو نخستین سکونت‌گاه‌های ایران می‌باشد.  پس از هزاره‌ی ششم میلادی این تپه کاملا خالی از سکنه شده است. گمان می‌رود که ساکنان آن به تپه‌ی «قبرستان» کوچ کرده و در آنجا مانده‌اند.   گمان آن می‌رود که تپه‌ی «زاغه»، کهن‌ترین برجای مانده‌های باستانی را دارد. سفال‌های تپه‌ی «زاغه» به  رنگ قرمز یا نخودی بوده است و با سطحی  پردازش(:صیقل) یافته. این سفال‌ها بیشتر به کوشش سفالگران محلی در بیرون روستا پخته می‌شده است.   برخی از سفال‌های این تپه‌ی هزار‌رنگ(:منقوش)، هندسی شکل است. دیگر اشیای به دست آمده از این تپه را می‌توان؛ ریتون‌های کره‌ای، مخروطی و استوانه‌ای، مُهر، پیکرک (مجسمه کوچک) حیوان و انسان، تیغه و آثار سنگی و استخوانی دانست.   یاری‌نامه‌ها:   همشهری آنلاین - ویکی‌پدیا

بنام خدا

خبرنگار امرداد - آفتاب یزدانی :

سال گذشته ٩ باغ ایرانی به سیاهه‌ی(:فهرست) میراث جهانی یونسکو پیوست تا نام باغ‌های ایرانی را برای همیشه در حافظه‌ی مردم جهان جاودانه كند.
باغ‌هایی چون پاسارگاد و ارم در استان فارس، پهلوان‌پور و دولت‌آباد از استان یزد، فین و چهلستون از استان اصفهان، اكبریه از استان خراسان جنوبی، عباس‌آباد از استان مازندران و شاهزاده ماهان از استان كرمان كه برای بسیاری نام‌هایی آشنا هستند، به سیاهه‌ی جهانی راه یافتند.
به گزارش جام‌جم آنلاین و بنا به گفته‌ی رضا نوری‌شاد‌مهانی، دكترای باستان‌شناسی كه پژوهش‌هایی در زمینه‌ی باغ‌های ایرانی داشته است این رخداد، از آن روی ارزشمند است كه از ١٢ باغ ثبت شده در جهان ٩ باغ از آنِ ایران است.
١٢ باغ اكنون در سیاهه‌ی جهانی ثبت شده‌اند. دوتا از آن‌ها، تاج محل و آرامگاه همایون، پادشاه گوركانی در هند است و دیگری باغ شالیمار در پاكستان است. اما ٩تای دیگر به نام ایران است و نشان می‌دهد باغ‌سازی ایرانی‌ها برای كارشناسان یونسكو ارج و ارزش بسیار دارد.
رضا نوری‌شاد‌مهانی در این گفت‌و‌گو در پاسخ به این پرسش كه دیرینگی باغ‌سازی در ایران و جهان به چه زمانی برمی‌گردد؟، گفت:
بنابر یافته‌های باستان‌شناسی، نخستین باغ، در عراق در جایی به نام «چوغا مامی» پیدا شده است. در این گستره زمین‌های كشاورزی به‌گونه‌ی افشان آبیاری می‌شده‌اند و باستان‌شناسان دیرینگی این گستره را به هزاره‌ی ششم پیش از میلاد نسبت می‌دهند. در مصر نیز در هزاره‌ی سوم پیش از میلاد، باغ‌های سلطنتی را داریم. در نوشتارهای استوره‌ای و مذهبی به باغ‌های معابد سوم در میان‌رودان(بین‌النهرین) اشاره شده، اما بی‌گمان این آشوری‌ها بوده‌اند كه در هزاره‌ی نخست پیش از میلاد پدیده‌آورنده‌ی باغ‌های یادمانی بوده كه شاید مهم‌ترین این باغ‌ها، باغ معلق بابل بوده است.

پاسارگاد

 این پژوهشگر باستان‌شناس، درباره‌ی پیشینه‌ی باغ‌سازی در ایران گفت:
پیشینه‌ی باغ در ایران برپایه‌ی یافته‌های باستان‌شناسی به «پاسارگاد» برمی‌گردد، یعنی جایگاه شهریاری كورش هخامنشی. در كاوش‌های باستان‌شناختی در این گستره یك سامانه‌ی آبیاری كه دربردارنده‌ی جوی‌ها و حوضچه‌هایی است، پیدا شده است. این سامانه؛ كاخ‌ها را دربرداشته و چون دارای ٤ كرت هم بوده است بنابراین پاسارگاد را می‌توانیم یك شهر برپایه‌ی نقشه‌ی چارباغ بدانیم. این فرض اگر درست باشد، پاسارگاد كهن‌ترین باغ ایرانی به شمار می‌رود.

نمونه‌ای از آبراه باغ شاهی پاسارگاد

در روزگار هخامنشی، ساسانی و به‌ویژه در دوره‌ی اسلامی، باغ‌های ایرانی هم جایی برای گردش و شادی هستند و هم نمادی از بهشت به شمار می‌آیند.

به گفته‌ی رضا نوری‌شاد‌مهانی؛ در آموزه‌های مزدایی، بودا و حتا اسلامی بهترین جای بهشت جایی است كه ٤ نهر از آن مشتق می‌شده است. در واقع یك نگرش فلسفی بوده كه خودش را در نقشه‌ی باغ به‌گونه‌ی كاركردی نشان داده است.
او به باغ‌هایی كه در روزگار اسلامی در ایران ساخته شده، اشاره كرد و گفت:
ما باغ‌های بسیاری داشته‌ایم كه شوربختانه اثری از آن‌ها نمانده است. اگر در متون پیگیری كنید ملك‌شاه سلجوقی باغ‌های بسیاری را در اصفهان می‌سازد همچون باغ بكر یا احمد سیاه كه دارای حوضچه‌ها و كوشك‌های بزرگ بوده است. یا این را می‌دانیم كه كهن‌ترین نقشه‌ی باغ در روزگار ایلخانی به نام رشیدالدین فضل‌الله همدانی ثبت شده است كه درباره‌ی باغ اوجان تبریز است، اما این روزها این باغ‌ها را تنها در منابع  مكتوب داریم.
درواقع از زمان صفویه به این سو باغسازی از نظر كمی گسترش پیدا می‌كند و ما در این هنگامه دو‌گونه باغ داریم. باغ محصور بزرگ یا همان چارباغ و باغ‌های كوچك‌تری كه درون كاخ هستند.

این باستان‌شناس و پژوهشگر درباره‌ی كاركرد باغ‌ها در ایران گفت:
باغ‌ها دو كاركرد داشته‌اند؛ باغ‌كاخ كه هسته‌ی اصلی آن را كاخ یا كوشك تشكیل می‌دهد؛ كاركرد سلطنتی داشته است و كم و بیش در همه‌ی سرزمین‌های اسلامی رواج داشته است. گونه‌ی دوم باغ‌آرامگاه است كه آرامگاه‌هایی برای بزرگان را در بر‌می‌گرفته و اشاره‌ای بوده به بهشت. از همین روی است كه می‌بینیم یك باغ و فضای دل‌انگیز پیرامون آرامگاه ساخته می‌شود.

به گفته‌ی وی در این باغ‌ها، آرامگاه‌گنبد‌گونه، نماد آسمان و بهشت است. درخت سرو، نماد جاودانگی یا زندگی همیشگی و سازه‌های ٨ ضلعی اشاره به لذت‌های ٨گانه‌ای است كه یك نیك‌كردار در بهشت از آن بهره‌مند می‌شود. نكته‌ی درخور توجه این است كه باغ پاسارگاد نیز هم باغ‌كاخ و هم باغ‌آرامگاه به شمار می‌آید.
و اما رواج الگوی باغ ایرانی در جهان.  رضا نوری‌شاد‌مهانی در این باره گفت:
سه الگو در باغ‌سازی داریم؛ الگوی چینی، الگوی شمال مدیترانه و الگوی ایرانی.
الگوی چینی در كشورهای خاور دور كاربری داشته و دارد و الگوی شمال مدیترانه، الگویی است كه كشورهای اروپایی از آن بهره می‌گیرند. الگوی ایرانی نیز الگویی است كه كشورهای اسلامی بیشتر از این الگو سود می‌جویند.

نوری شادمهانی با توجه به این كه نگرش مذهبی و خشك بودن اقلیم ایران،دو شوندی(دلیلی) بوده كه ایرانی‌ها را به سمت و سوی باغ‌سازی كشانده و الگویی به نام باغ ایرانی را پدید آورده، گفت:
ما یك الگوی متفاوت چندهزارساله در باغ‌سازی به نام الگوی ایرانی داریم اما شوربختانه این روزها در بوستان‌هایی كه در ایران ساخته می‌شود، نقشه و بافت اروپایی دیده می‌شود تا ایرانی! شاید شوند(:دلیل) این علاقه‌مندی به الگوهای مدیترانه‌ای نیز گرایش به فرهنگ باخترزمین است.

او در دنباله‌ی گفتارش به باغ‌های بیشمار ایرانی اشاره كرد كه داریم اما ثبت جهانی نشده‌اند.
رضا نوری‌شاد‌مهانی باغ‌های طبس، صفی‌آباد بهشهر، باغ‌های قزوین همچنین باغ هشت بهشت اصفهان، باغ عفیف‌آباد شیراز و بسیاری از باغ‌های دیگر را نام برد كه توانمندی جهانی شدن دارند.
رضا نوری‌شاد‌مهانی در پاسخ به ارزشمندترین ویژگی باغ‌های ایرانی، گفت:

  «غار دواشکفت» یکی از کهن‌ترین زیست‌‌گاه‌های بشر در گستره‌ی کرمانشاه و در نزدیکی تاق بستان است. این مکان باستانی، دربردارنده‌ی دو غار كوچك و بزرگ كنار هم است و در دامنه‌ی جنوبی کوه میوله، در بلندی نزدیك به سیصد متری از دشت و مشرف بر پارک کوهستان قرار دارد.
  این غار نخستین بار در سال ۱۹۹۹ میلادی از سوی باستان‌شناسان کرمانشاهی، ‌فریدون بیگلری و سامان حیدری شناسایی و مطالعه شد. بر پایه‌ی یافته‌های باستان‌شناسی، این غار در دوره‌ی پارینه سنگی میانی (۱۲۰ تا ۴۰ هزار سال پیش)، زیست‌گاه انسان‌های شکارگر (احتمالاً نئاندرتال) بوده است.
  در غار بزرگ ابزارهای سنگی پیدا شده كه مربوط به «فرهنگ موستری» زاگرس است. برای ساخت ابزارها از سنگ‌های پیرامون غار بهره برده شده ‌است. افزون ‌بر دو اشکفت، آثار زندگی انسان‌های پارینه سنگی در چند غار و پناهگاه دیگر در شمال کرمانشاه نیز پیدا شده است. نزدیکترین آنها به دو اشکفت «پناهگاه ورواسی» است که از سوی باستان‌شناس آمریکایی «بروس هو» کاوش شده است.

 وجود چشمه‌ی آب همیشگی در کنار غار، چشم‌انداز مناسب دهانه‌ی آن به دشت و دسترسی آسان به بلندی‌‌های بالاتر از ویژگی‌های مناسب این غار برای زندگی بوده است.

 مطالعات انجام شده نشان می‌دهد که ساکنان این غارها بیشتر به شکار بز کوهی، میش وحشی، گورخر و اسب وحشی می‌پرداختند. البته حیوانات دیگر مثل مارال، گاو وحشی، آهو و گراز نیز شکار می‌شدند.

 «غار دو اشكفت» در سال ١٣٨١ خورشیدی به شماره‌ی 5976 در سیاهه‌‌ی آثار ملی ایران به ثبت رسید.