انوشیروان پسر قباد ساسانی، پس از مرگ پدر بر اورنگ شاهنشاهی ایران تکیه زد. وی به دادگری پرآوازه بود و یکی از  خوشنام ترین پادشاهان دودمان ساسانی.
 فردوسی بزرگ درباره‌ي به تخت نشستن او می فرماید:
چو کسرا نشست از بر گاه نو/همی خواندندی ورا شاه نو
به شاهی بر او خواندند آفرین/به فرمان او شد زمان و زمین
جهان تازه شد از سر گاه اوی/ابا گرگ و میش آب خوردی بجوی
بگفتند کان شاه جاوید باد/فرش برتر از فر جمشید باد
ز بس خوبی و داد و آیین اوی/وزان نامور دانش و دین اوی
ورا نام کردند نوشیروان/ که مهرش جوان بود و دولت جوان
انوشیروان دانشگاه گندی شاپور را با کمک و همیاری وزیر خردمندش بزرگمهر به اوج شکوهمندی رسانید، وی آن چنان به دانش دوستی شهره بود که هنگامی که مدرسه‌ی آتن در سال 529 ميلادی بسته شد، شمار زیادی از فيلسوفان يونانی به گندی‌شاپور آمدند و به پژوهش‌های خود ادامه دادند و هنگامی که خواستند به ميهن خود بازگردند، انوشيروان در پيمان‌نامه‌ ای با امپراتور روم شرقی خواستار امنیت آنان شد.

«تراب محمدی»، مديرکل ميراث فرهنگی آذربايجان شرقی گفت: «قلعه بابک با گستردگی بيش از 10 هزار متر مربع، ساخته‌شده از سنگ گر‌انيت، يکی از باشکوه‌ترين بناهای تاريخی استان شمرده می شود.»
 به گزارش ميراث آريا؛ محمدی گفت: «بازديد از اين دژ برای همگان آزاد است. برای رسيدن‌ به‌ دروازه‌‌ی دژ، بايد از گذرگاه دالان‌مانندی به‌ درازای 200 متر گذشت، که همين موضوع، شوند(:باعث) گيرايی راه دسترسی اين دژ شده است.»
 وی با يادآوری اين که دژ، از برج‌ و باروهای گوناگونی ساخته شده است، افزود: ‌‌«قصر اصلی دارای 3 اشكوب(:طبقه) است ‌که يک تالار اصلی و ٧‌ اتاق‌ در پيرامون ‌تالار مرکزی دارد ‌و در بخش خاوری(:شرقی) نيز،‌‌ چند اتاق‌ و آب‌‌انبار را در برمي‌گيرد.»
‌ محمدی با اشاره به اين که دژ بابک، در روزگار ساسانی ساخته شده است، گفت:‌ «اين‌ گستره در سده‌ی سوم،‌ يکی از پايگاه‌های مهم ‌و محکم‌ «بابک‌ خرم‌‌دين»،‌ در جنگ‌ با تازيان و لشکريان‌ خلفای عباسی بوده‌ و در سال‌های گذشته بازسازی های بنيادينی در آن‌ انجام‌ گرفته‌ و بخش‌هايی نيز به آن افزوده شده است.»
 وی با اشاره به ‌‌کاوش‌های ‌انجام شده‌ در 4 اتاق‌ اين‌ دژ، افزود: «در پی کاوش‌های انجام شده، چندين‌ تنور، سفال‌‌هايی از سده‌ی سوم‌ ‌و پايان سده‌‌ی هفتم‌ هجری و سکه‌هايی از روزگار‌ اتابکان‌ يافت ‌شده‌ است‌.»
 اين دژ در 50 کيلومتری شمال‌ شهرستان‌ «اهر» ‌و بخش باختری(:غربی)‌ «کليبر»، بر فراز بلندیهای ‌رود «قره‌‌سو» ساخته شده و ‌برج‌های گرد آن، از سنگ‌ مالون‌ و ملات‌ ساروج‌ است و باروها نيز از گونه‌ای سنگ‌ گرانيت‌ ساخته‌ شده‌اند.

 مهران سوخکيان، معاون گردشگري استان فارس، از برپايی سفره‌‌ی هفت‌سين، به مناسبت نوروز، در تخت‌جمشيد خبر داد.
 به گزارش ميراث‌آريا؛ «مهران سوخکيان»، افزون‌بر خبر بالا، گفت: «همچنين جشن نوروز سال ١٣٩١، در ايل عشايری استان فارس در شهرستان فيروزآباد برگزار می شود.»
 وی افزود: «146 ويژه برنامه فرهنگی گردشگری، در روزهای نوروز، در شهرستان‌های استان برگزار می شود و توزيع سفر در نوروز از خواسته‌های معاونت گردشگری اين اداره کل است. »
سوخكيان گفت: «با اجرای ويژه‌برنامه‌های گوناگون در شهرستان‌ها، در تلاشيم تا  مسافران نوروزی از همه‌ی توان‌های گردشگری سراسر استان بهره ببرند.»

شهر جولیان از شهرهای تاریخی ایلام، در حالی که نمادی از تمدن ایرانی است، امروزه، جايی برای کشاورزی شده و گندم و جو، در آن کاشته می‌شود.
جولیان از شهرهای تاریخی ایلام است که در 10 کیلومتری شهر آبدانان و در جنوب خاوري(:شرقی) اين استان است.
به گزارش مهر؛ شهر جولیان در بخش سراب باغ در دامنه‌ي کبیرکوه و گستره‌ي باستانی آن یکی از زیباترین آثار به جای مانده از روزگاران پیش از اسلام است.
این شهر به شوند(:سبب) يادمان‌هاي گوناگون تاریخی یکی از بهترین جاها برای واكاوي سرگذشت روزگار ساسانی در استان ایلام است.
یافتن این شهر نیز همانند دیگر شهرها و جاهاي تاریخی به شوند نبود تابلوی راهنمایی و بدون شناخت نسبت به منطقه، سخت است.
این شهر تاریخی چنان جولانگاه زمین‌های ديم کشاورزی شده است که، تنها هنگامي متوجه تاریخی بودنش می‌شویم که به نزديك‌اش برسيم.
زمین‌های کشاورزی تا درون این شهر تاریخی رسیده است و دیوارهای این شهر تاريخی، همگي ويران شده و اثری از تاریخ نیست و هرآنچه هست زمین ديم کشاورزی است.
دیوارهای اندکی نيز که از این شهر تاریخی برجاي مانده، رو به ويراني است و در گستره‌ی 10 هکتاری این شهر تاریخی، کشت گندم و جو انجام می‌شود.
در حالی که برپايه‌ي گفته کارشناسان از ويژگي‌های معماری مهم این اثر، وجود چهارتاقی‌ها، تاق‌های ضربی، تاق‌های جناحی و... است، ولی هم‌اكنون چنین ویژگی‌هایي در این شهر تاریخی ديده نمي‌شود.
دیوارهای این شهر تاریخی نیز همگي ويران شده و سنگ‌ها ریزش کرده است و می‌توان گفت این يادمان تاریخی دیگر راهی برای بهسازي و بازسازی ندارد و باید آن را ويران شده دانست.
سنگ‌هایی که در پي ويراني اثر برای گسترش زمین‌های کشاورزی، مانند تپه‌ای در یک جا گرد آمده‌اند، گواه تلخی بر بی‌مهري‌های فراوان است.
این شهر تاریخی چنان دارای ارج بوده كه، برپايه‌ي گفته‌ي کارشناسان، در آن‌روزگار لوله‌کشی آب داشته و آب شهر از راه لوله‌های سفالی در یک مخزن که جنس آن از سنگ و ساروج بوده از یک چشمه‌ي آب، که در تنگه‌ي شمال باختري(:غربی) این بنا است، تامین می‌شده است.
این اثر تاریخی در سال 1388 در سياهه‌ي يادمان‌‌هاي ملی کشورمان به ثبت رسیده است.
گردشگران نوروزی امسال، به جای بازدید از شهری تاریخی، در کشتزارها می گردند، چرا که شهر تاریخی جولیان دیگر وجود ندارد و امروز جولیان، زمین کشاورزی‌ای بیش نیست.

  «خسرو افسری»، مدیرکل حفاظت محیط‌زیست سیستان و بلوچستان گفت: «چهار شکارچی خلاف‌‌كار تبعه امارات متحده عربی که 10 شاهین شكاري را به‌گونه‌اي غير قانوني به ايران آورده‌ بودند، در این استان دستگیر شدند.»
 به گزارش مهر؛ افسری افزود: «یگان حفاظت محیط‌زیست استان، با تلاش و پیگیری و با همکاری نیروی‌ انتظامی و گمرک زاهدان، موفق به دستگیری چهار تن، شکارچی تبعه کشور امارات متحده عربی شد.»
 وی گفت: «این شكارچيان، شاهين‌ها را برای شكار پرنده‌های مهاجر، به‌ويژه هوبره که در سياهه‌ی قرمز پرندگان روبه نابودی نیز جای دارد، به ايران آورده بودند.»
 مدیر کل حفاظت محیط زیست سیستان و بلوچستان گفت: «خلاف‌كاران که با پرواز دبی - زاهدان وارد استان شده‌اند به پرداخت جریمه محکوم شدند و پرندگان شكاری نيز، برای گذراندن مراحل قانونی، به سازمان حفاظت محیط‌ زیست داده خواهند شد.»
 وی افزود: «جریمه قاچاق هر شاهین 120 میلیون ریال است.»

كرماني‌ها، جشن سده را دهم بهمن‌ماه در كنار يكديگر، در باغچه‌ی بوداغ‌آباد جشن گرفتند.
این آیین با جشن‌خوانی موبدان، فریدون هرمزدی، هومن فروهری، مهران غیبی و فرهنگ فلاحتی آغاز شد و پس از آن بندهایی از  گاتها، سروده‌هاي آسماني اشوزرتشت، از سوي فرشاد خدادادي و مهرنوش زنده‌نوش، دوتن از هموندان کمیسیون جوانان خوانده شد.

گزارش تصويری جشن سده‌ی كرمان را اينجا ببينيد.
 

ايرانيان، نخستين مردمي كه خداي يكتا را شناختند
محمدعلی گلاب زاده، و پژوهشگر و تاريخ‌نگاري كرماني، يكي از سخنرانان اين نشست بود. وي گفت: «برخی در گذر تاریخ کوشیده اند تا نیاکان ما را به عنوان قومی تهی از وحدت‌گرایی و آتش‌پرست بشناسانند و این جفا بر نیاکان ماست ولی ما در گذر زمان هیچ قوم و مردمی را سراغ نداریم که بیشتر و پیشتر از ملت بزرگ ایران به وحدت و یگانگی خداوند توجه داشته باشند و اگر ایرانیان دربرابر آتش و نور احترام می‌گذاشتند برای ارزش و اهمیتی که آتش داشته است، نه چیز دیگر.»

همزيستي زرتشتيان و غيرزرتشتيان در كرمان
«گلاب‌زاده» با تاكيد بر اين‌كه شایسته است این جفای تاریخی از دامن نیاکان ما زدوده شود، افزود:‌«در شهر ما همواره میان بزرگان اسلام و زرتشتیان کرمان احترام و تعامل متقابل وجود داشته است. آن هنگام که مانکجی لیمجی هاتریا از هندوستان به ایران آمد تا جزیه را در زمان قاجار از میان بردارد. نخستین کسی که از وی پشتیبانی کرد آقاحاج جواد سید شیرازی امام جمعه وقت کرمان بود که زمینه ای را به وجود آورد تا زرتشتیان بتوانند از این مشکل رها شوند. وی همچنین خانه‌ی خود را در محله‌ی زرتشتیان بنا کرد تا نشان دهد که آیین اسلام با آنها در تعامل است.»
اين پژوهشگر ايرانی افزود: «دیگر روحانی آن زمان که در برابر ستمگری‌های قاجار ایستاد تا زمینه‌ی مشروطیت به وجود آید، شخصی به نام «مجد اسلام کرمانی» است كه چكامه‌ای درباره‌‘ جشن سده، دارد.»

 ستون‌ و سرستون‌های شهر باستانی استخر فارس در گودال‌هايی بدون هيچ‌گونه نگهداری رها شده‌اند. کارشناسان ميراث فرهنگی درباره‌ی وضعيت بد اين آثار هشدار می دهند. معاون سازمان ميراث فرهنگی فارس اما واژه‌ی رها شدن را برای اين آثار شايسته نمی داند و می گويد که اين گستره، مشکلات بسياری دارد اما چه کاری می توان انجام داد؟
  به گزارش ميراث خبر؛ اين در حالی است که گستره‌ی باستانی شهر استخر، در ٧ کيلومتری شمال تخت جمشيد و دو و نيم کيلومتری جنوب باختری(:غربی) نقش رستم جای دارد، اکنون وضعيت خوبی ندارد و ستون‌ها و سرستون‌های ديرينه‌ی آن هر کدام در گوشه‌ای افتاده‌اند.
«جمشيد صداقت کيش»، نويسنده‌ی کتاب «شهر استخر و سه گنبدان» گفت: «برای پيشگيری از آسيب رسيدن به آثار به‌جای مانده در شهر تاريخی استخر، بايد گستره‌ای در اين شهر تاريخی ساخته شود تا يادمان‌ها از باران و برف و نور خورشيد دچار فرسايش نشوند.»
با اين‌كه، شهر استخر با گستره‌ای بيش از 90 هکتار كه يکی از بزرگ‌ترين گستره‌های باستانی ايران به شمار می رود، نه تنها هيچ‌گونه پوشش حفاظتی ندارد، بلکه در برابر باد و باران، هر روز فرسوده‌تر می شود.
  «عبدالرضا نصيری»، معاون سازمان ميراث فرهنگی و گردشگری فارس، در پاسخ به اين پرسش که آيا ستون‌ها و سرستون‌های شهر تاريخی استخر که در چند گودال به حال خود رها شده‌اند، دچار فرسايش و نابودی نمی شوند، گفت: «چرا می شوند اما من واژه‌ی رهاشدن را برای اين آثار چندان مناسب نمی دانم.»
  اين مقام سازمان ميراث فرهنگی درباره شوند(:دليل) کاوش نشدن شهر تاريخی استخر نيز می گويد: «ما تا زمانی که مطمئن نباشيم چيزی را که از زير خاک بيرون می آوريم، بتوانيم حفاظت کنيم اصلا برنامه کاوش برای اين اثر نداريم و موافق هم نيستيم.»
«مسعود منيعاتی»، دبير انجمن دوستداران ميراث فرهنگی فارس نيز كه آثار تاريخی شهر استخر را در تيررس يک «خطر بزرگ» می داند، گفت: «باران‌های اسيدی که در پی سوزاندن پسماند كشتزارها و آلودگی پتروشيمی شيراز، ايجاد می شود، آثار باستانی شهر تاريخی استخر را دچار فرسايش كرده است.»
  منيعاتی همچنين با ابراز نگرانی از احتمال دست‌اندازی به گستره‌ی نگهداری شده‌ی شهر تاريخی استخر گفت: «نزديک به  25 سال پيش در حريم شهر تاريخی استخر، کارخانه‌هايی ساخته شده و امروزه نيز ساختمان‌های کوچکی ساخته شده که بايد مراقب بود اين ساختمان‌سازی گسترش پيدا نکنند و به شهر استخر دست‌اندازی نشود.»
  به گمان می آيد که اکنون شهر استخر به عنوان شهری که در روزگار ساسانيان در اوج آبادانی بوده و آتشکده «آناهيتا» در آن جای دارد، اکنون به حاشيه رفته است و برنامه‌ای برای نگهداری از آن در دستور كار نيست. 

 در سال 346 مهی، ابومنصور توسی، فرمانروای توس و نیشابور، که مردی دهقان‌نژاد و دوستدار فرهنگ نیاکانی بود، به وزیر خود ابومنصور مُعمری دستور داد تا از دانشوران ایرانی بخواهد تاریخ باستانی ایران را که به زبان پهلوی و در کتابی به نام «خدای نامگ» گردآوری شده است، به پارسی درآورند. معمری چهار دانشمند فرزانه‌ی ایرانی را، که همگی زرتشتی بودند، از گوشه و کنار ایران فراخواند و از آنان چنین خواست که در توس بنشینند و نامه‌ی شاهان ایران و کارنامه‌ی ایشان را، از آغاز تا روزگار یزگرد سوم، بنویسند. نام آن چهار تن دانشور بزرگ ایرانی چنین بوده است:
ماخ پیر خراسانی از هرات؛
یزدان‌داد پسر شاپور از سیستان؛
ماهوی خورشید پسر بهرام از نشابور؛
شادان پسر برزین از توس.
این چهار تن، «خدای نامگ» را از پهلوی به پارسی برگردان کردند و دیباچه‌ای به کتاب افزودند و آن را به ابومنصور توسی سپردند. ابومنصور شاهنامه‌ی فراهم آمده‌اش را به بخارا- پایتخت سامانیان ایران‌دوست- فرستاد. شاه سامانی از دقیقی توسی- سخنور پُرآوازه‌ی دربارش- خواست که شاهنامه‌ی ابومنصوری را به نظم کشد. اما دقیقی که تنها هزار بیت از شاهنامه‌اش را سروده بود، به‌دست ستیزه‌جویان کشته شد. پس فردوسی کار او را ادامه داد. شاهنامه‌ی ابومنصوری را از فرزند ابومنصور- امیرک توسی- گرفت و پس از سی سال کار پیوسته و رنج فراوان، از کتابی که پنج دانشی ‌مرد ایرانی زرتشتی از پهلوی به پارسی برگردانده بودند، کاخ بلند و بی گزند شاهنامه را پی افکند. یاد آن دانشوران ایرانی، ماخ و یزدان‌داد و ماهوی و شادان، نیک و پایدار.
بخشی از دیباچه‌ی شاهنامه‌ی ابومنصوری
شاهنامه‌ای که فرزانگان ایرانی فراهم کرده بودند، در گذر زمان از میان رفت. اما دیباچه‌ی آن به‌جای مانده است. این دیباچه، کهن‌ترین نوشته‌ی بازمانده‌ی پارسی است. بخشی از آن دیباچه که به زبان پارسی استوار و سخته‌ای نوشته شده است، چنین است:
«این کتاب را شاهنامه نام نهادند. تا خداوندان دانش اندرین نگاه کنند، و فرهنگ شاهان و مهتران و فرزانگان و کار و ساز پادشاهی و نهاد و رفتار ایشان و آیین‌های نیکو و داد و داوری و رای و راندن کار و سپاه آراستن و رزم کردن و شهر گشادن و کین خواستن و شبیخون کردن و آزرم داشتن و خواستاری کردن، این همه را بدین نامه اندر، بیابند.
پس این نامه‌ی شاهان گردآوردند و گزارش کردند. و اندرین چیزهاست که به گفتار خواننده را بزرگ آید و چیزها اندرین نامه بیابد که سهمگین نماید. و این نیکوست، چون مغز آن بدانی. تو را درست و دلپذیر گردد. چون: دستبرد آرش، و چون همان سنگ کجا آفریدون به پای داشت، و چون آن ماران که از دوش ضحاک برآمدند.
این همه درست آید به نزدیک دانایان و بخردان. و آن که دشمن دانش بُوَد، این همه را زشت گرداند.»

سردر، ديوار ورودی و گستره‌ی آرامگاه سعدی، که طراحی «آندره گدار» بوده، به‌بهانه‌ی بهسازی ويران می شود. اين در حالي است که گستره‌ی بيرونی آرامگاه، پيش ازاين، برپايه‌ی نمادهای عرفانی طراحی شده بود اما طراحی تازه، نگاهی همانند يک پارک است.
به‌گزارش ميراث فرهنگی؛ پانزده سال پيش هنگاميکه شهرداری شيراز آغاز به خريداری زمين و خانه‌های قديمی پيرامون آرامگاه سعدی کرد تا  فضای پيرامون آرامگاه سعدی را گسترش دهد، ديوار پيشين پيرامون آرامگاه، به همراه سردر، برجای ماند تا شناسه‌ی طراحی فضاي سنتی آرامگاه سعدی که  به‌دست انجمن آثار ملی طراحی شده بود برجای بماند و خدشه‌ی كمتری به ساختار معنوی سازه برسد.
اين درحالي است که به ‌گفته‌ي فعالان، طراحی آب‌نمای آرامگاه به‌همراه  دوحوض و درختان سرو قديمی، برگرفته از درجات عرفان بوده و كارهايی که سازمان ميراث‌فرهنگی درقالب ساماندهي انجام مي‌دهد شوند(:باعث) از بين‌رفتن طراحی گذشته شده و گستره‌ی تاريخی و طراحي پيشين آرامگاه را نابود مي‌کند و به آن فضاي پارک گونه مي‌بخشد.
با اين وجود مهندس «امين» يکی از کارشناسان استان فارس گفت: «ساماندهی دوباره‌ی گستره‌ی آرامگاه سعدي با مطالعه‌های مشاور انجام شده و دگرگونی ايجاد شده، در چارچوب بهسازی آرامگاه است.»
به‌گفته وي، ما از طرح مشاور اطلاعات درستي نداريم اما بي‌گمان مشاور، شناسه‌هاي ميراث‌فرهنگي را در نظر مي‌گيرد تا اقدام به بهسازی کند چراکه، اگر چنين نبود، تاييد سازمان ميراث‌فرهنگي را نمي‌گرفت.
وي درپاسخ به اين پرسش که اعتراض‌هايي وجود دارد مبني براين‌که، طراحي تازه گستره‌ي‌ آرامگاه، اصول پيشين را رعايت نکرده ادامه مي‌دهد، آرامگاه سعدي نياز به دگرگوني فرم داشت چراکه، گستره در حال‌وهواي سال 1330خورشيدی ساخته شده بود و اكنون، پاسخ‌گوی بازديدکنندگان نيست به همين شوند، از مشاور خواستيم گستره‌ی آرامگاه سعدی را ساماندهی کند و آن‌چه روی داده، دست‌آورد پژوهش‌های مشاور بوده است.»

پروژه‌ی آب‌رسانی از سرچشمه‌های رود كارون در لرستان براي برآورده كردن نياز آبی شهر قم، جان ٢٥٠٠ سنگ‌نگاره‌ی هزاران‌ساله‌ی تيمره را گرفت.
محمد ناصري‌فرد، پژوهشگري كه سال‌هاست روي سنگ‌نگاره‌های تيمره، پژوهش مي‌كند، در اين باره گفت: «اين رخداد از آن روی افتاده كه هنوز سازمان ميراث فرهنگی از ارزش اين سنگ‌نگاره‌ها، آگاهی ندارد. اگر به ارزش اين سنگ‌نگاره‌ها پی برده بودند، دست‌كم، طرحی ارايه مي‌شد كه به جای ويرانی، فرايند نجات‌بخشی انجام شود. حتا پيش از گذر لوله‌های آب و ويراني‌های انجام شده، مي‌توانستند با طرحی برنامه‌ريزي‌شده، اين سنگ‌نگاره‌ها را به جايی همچون موزه منتقل كرد.»
ناصریفرد با اشاره به اين‌كه هم‌اكنون تنها موزه‌ی صخره‌ای جهان در كاليفرنيای آمريكا، است، گفت: «شايد اگر اين نجات‌بخشی درباره‌ی سنگ‌نگاره‌های تيمره انجام مي‌شد و موزه‌ای سقف‌دار يا روباز براي سنگ‌نگاره‌ها در نظر گرفته مي‌شد، به جاي از دست رفتن ميراثي كه برگشت‌پذير نيست، مي‌توانستيم، صاحب دومين موزه‌ي صخره‌اي جهان باشيم.»
او گفت: «شوربختانه در روند اين آب‌رساني، انسان‌بالداري كه نمونه‌اش تنها در «yellow park»، آمريكا پيدا شده بود، نابود شد و همه‌ي اين‌ها را بايد به پاي كم‌كاري سازمان ميراث فرهنگي گذاشت، سازماني است كه متولي يادگارهاي نياكاني است و بايد بهترين رويكرد را براي پاسداري از آن‌ها به كار مي‌بست.»
به باور اين پژوهشگر كه درباره‌ي اين سنگ‌نگاره‌ها كتابي پژوهشي نيز دارد، تنها با سنگ‌نگاره‌هاي تيمره است كه مي‌توان روند دگرگوني خط را پي گرفت، چيزي كه نمونه‌اش در هيچ‌كجاي جهان نيست. با اين نگاره‌ها مي‌توان شيوه‌ي زندگي، آيين‌ها، شيوه‌ي رام كردن اسب، سگ و... را ديد. در اين مجموعه، نگاره‌هايي هستند ديرينگي‌شان به هزاره‌ي نهم پيش از ميلاد مي‌رسد و زناني را نشان مي‌‌دهد كه در حال رام كردن حيوانات هستند.
او با اشاره به اين كه در گستره‌ي «خمين»، ٢١ هزار نمونه از اين سنگ‌نگاره‌ها تاكنون پيدا شده، گفت: «بي‌گمان اگر كساني كه متولي ميراث هستند، برنامه‌اي تعريف كنند و در قالب اين برنامه از اين سنگ‌نگاره‌ها، پاسداري شود، مي‌توان با پژوهش، بخش‌هاي بسياري از تاريخ اين سرزمين را روشن كرد.»
منطقه‌ي تاريخي تیمره در شهرستان خمين، کامل‌ترین و كهن‌ترين مجموعه‌‌ي سنگ‌نگاره‌هاي ايران و جهان را در دل خود دارد.

باغ گلشن، بهشت کوچکی است در دل کویر ایران. این باغ زیبا در بخش خاوری(:شرقی) شهر طبس، از شهرستان‌های شمال خاوری(:شرقي) استان یزد و در کنار کویر لوت است. این باغ به دستور میرحسن خان، سومین فرمانروای طبس، از سلسله خان‌هایی که به وسیله‌ی نادرشاه به فرمانروایی برگزيده شدند، ساخته شد. نهرهای آب شهر از میان آن می‌گذرد و درختان سرو و نارنج و پلیکان‌های زیبایش دیدنی است.
این بهشت کویر ایران و یکی از بزرگ‌ترین و زیباترین باغ‌های کشور که از روزگار زند و قاجار به یادگار مانده در ۲۰ دی‌ماه ۱۳۵۵ خورشيدي در سیاهه‌ی يادمان‌های ملی ایران به ثبت رسیده است. 
طبس که به شهر معادن، نامور است در دل کویر به چهارراهی می‌ماند که 365 کیلومتر از مرکز استان یعنی یزد، هزار و 46 کیلومتر از تهران، 540 کیلومتر از مشهد و 270 کیلومتر از بیرجند دور است.
کندو‌کاو در تاریخ، ما را به دیرینگی طبس در هزاره‌ی پیش از میلاد مسیح رهنمون می‌‌کند، یعنی زمان مادها و همچنین زمان هخامنشیان و جنگ و گریز اسکندر با داریوش‌ سوم، واپسين پادشاه هخامنشی.
وجود فرودگاه و راه‌آهن در شهرستان طبس، تاثیر بسیاری در افزایش ارتباطات و آسان شدن رفت‌و‌آمد جهانگردان داشته است.
شهرستان طبس در سال 1357 خورشیدی در پي زلزله به ویرانی کشیده شد اما اکنون طبس سبز و خرم، چون نگینی در دل کویر می‌‌درخشد.
باغ گلشن با ساختمانی دو اشکوبه(:طبقه) و زیرزمین کوچک، در یک نخلستان(2000 نفر خرما) با اندازه‌های نزدیک به 266 در260 متر ساخته شده است. باغ دربردارنده‌ی دو خیابان اصلی متقاطع بوده و در مرکز آن آبنمايي است با اندازه‌های 85/25 در 5/7 متر و سه فواره، که گستره‌ی باغ را به چهار مربع بزرگ بخش می‎کند که هر کدام از این مربع‎ها با گذرگاه‎های کوچکی به چهار کرت بخش شده و در درون آن‌ها 2500 اصله مرکبات (درختان نارنج و...) و انار (500 اصله) کاشته شده است. این گونه معماری مربع شکل، تنها در تاج محل هند، تکرار شده است.
باغ بر روی امتداد جریان آب چشمه‎های سرد و گرم که به سوی طبس می‎آید شکل گرفته، آب از انتهای مجموعه وارد باغ شده و پس از آبیاری کرت‌ها و گذر در جوی‌ها و فواره‎ها از زیر هشتی ساختمان سردر می‎گذرد و به شهر می‎رود.
خانم گدار، همسر آندره‌گدار، معمار نامور فرانسوی، درباره‌ی زیبایی‌های باغ گلشن چنین گفته است: «در این باغ حوضی بزرگ با فواره‌های بسیار وجود دارد که آب یعنی این ماده‌ی با‌ارزش را مانند تحفه‌‌ای به آسمان می‌‌فرستد...»
برپایه‌ی یک سنت که از گذشته در طبس رسم بوده، در روز طبیعت در 13 فروردین بیشتر مردم شهر و روستاهای پیرامون، برای سیزده‌بدر به باغ گلشن می‌‌آیند.
باغ گلشن طبس در فصل بهار یکی از چشم‌نوازترین و زیباترین گیرایی‌های خاور کشور و استان یزد به شمار می‌رود.

قصر شيرين، اين روزها از شهرهای مرزی ايران به‌شمار مي‌آيد. در اين شهر، يادمان‌های تاريخی و باستانی بسياری مي‌توان يافت. آتشكده‌‌‌ای كه به آتشكده‌ی چهارقاپو يا چهار قاپی نامور است، يكی از همين يادگارها است، يادگارها و يادمان‌هايی كه گذر تاريخ و آمد و شد روزگار، هنوز نتوانسته آن‌‌ را از پاي درآورد.
اين آتشكده‌ كه البته نام آن، به درستی روشن نيست، اين روزها به «چهارقاپی» نامور است و مردم بومی، ‌آن را به همين نام مي‌شناسند. قاپی يا قاپو به معنای در و دروازه است. اين آتشكده كه به گمان بسيار و بنابر مصالح به كار رفته در ساختش، به روزگار ساسانيان بازمي‌گردد، از آن روی كه ٤ ورودی و درگاه بزرگ داشته، به چهارقاپی، آوازه يافته است.
 هرچند گذر زمان و توپ و تركش‌های زمان جنگ، زخم‌های بسياری بر تنش گذاشته اما هنوز هم در تو در توی راهروهای آتشكده، راهروهايی با سقف‌های فروريخته، مي‌توان راه رفت و آسمان را ديد. در اين سازه‌ي هزار و اندي‌ساله، مي‌توان هماهنگي ايراني را با طبيعت بيشتر و بيشتر ديد. اينجا با لاشه‌سنگ و ملات گچ ساخته شده، چيزي كه در طبيعت پيرامونش بوده و هست، چيزي كه از طبيعت است و به طبيعت بازمي‌گردد.
اين آتشكده، يك اتاق مربع شكل در اندازه‌هاي 25 در25 متر است با يك سقف گنبدي كه همچون سقف راهروها، چيزي از آن برجاي نمانده است. از همه‌جاي اين آتشكده، آسمان آبي است و شب‌ها، پرستاره. تنها چيزي كه از اين آتشكده برجاي مانده، گوشواره‌هايي در چهار گوشه است.
بنابر آن‌چه به دست آمده، گنبد اين بنا از آجر ساخته شده  كه قطر دايره‌ي گنبد آن، نسبت به ديگر گنبدهاي هم‌زمان يا نزديك به اين زمان، بزرگ‌تر است.
آتشكده‌ي چهارقاپي در مجموعه‌اي قرار گرفته كه در آن، افزون‌بر آتشكده، كاخي به نام كاخ خسرو و كاخي ديگر به نام كاخ شيرين هم وجود دارد. شماری از رخدادنويسان، چنين نوشته‌اند كه اين مجموعه را خسروپرويز برای همسرش، شيرين، در اين منطقه‌ی خوش آب و هوا بنا كرده است.
اين روزها از كاخ خسرو تنها تلی از خاک مي‌توان ديد و بس. آن گونه كه برخی رخدادنگاران نوشته‌اند، پيشترها، به گمان بسيار، در زمان ساخت، اين مجموعه در ميانه‌ی باغی بزرگ بوده‌است، ‌دو كاخ به همراه يک آتشكده.
شهر باستانی قصر شيرين در مرز كشور ايران و عراق، كه ساختش را به  خسرو پرویز نسبت داده‌اند چنان كه نوشته‌اند پس از تازش تازیان به ایران به همراه كاخ‌های خسرو پرویز ویران شد.
ژنرال سرپرسی سایکس در کتاب تاریخ ایران، درباره‌ي مجموعه‌ي كاخ‌های خسرو، چنين نوشته: کاخ خسرو در قصرشیرین در سمت باختری(:غربی) دامنه‌های زاگرس واقع و تاریخش از آغاز سده‌ی هفتم میلادی است. کاخ نامبرده در پارکی که محیط آن شش هزار متر است، ساخته شده است. در برخی جاها ایوانش هنوز نمودار است و آن، شش متر و نیم بلندا دارد. در این نزهتگاه بزرگ، امروزه به جز ریشه‌های درختان خرما و انار چیز دیگر دیده نمی‌شود. ولیکن نویسندگان تازی (عرب) گزارش زیبایی‌های این باغ و شماره‌ی جانوران نادر و کمیابی را که در آن آزاد می‌گشتند را نوشته‌اند.

 گستردگی شهر باستانی بیشاپور تا 15برابر ارگ بم و 20 برابر کاخ‌های تخت جمشید برآورد شده است، اما هنوز سه درصد این شهر کاوش شده و 97 درصد گستره‌ي بیشاپور همچنان در زیر خاک است.
به گزارش مهر؛ بیشاپور یکی از شهرهای باستانی ایران در 25 کیلومتری باختر(:غرب) کازرون است که در روزگار ساسانیان ساخته شده است. بیشاپور با 200 هکتار گستردگي، از شهرهای بزرگ آن روزگار بوده و ارزش ارتباطی داشته، این شهر از كهن‌ترین شهرها است.
این شهر دارای طراحی و مهندسی ویژه‌ي آن روزگار بوده و در کتاب‌های تاریخی، نام این شهر با عنوان‌های «بیشاپور»، «بیشابور»، «به‌شاپور»، «بیشاور» و «به اندیوشاپور» نوشته شده است. بیشاپور بیست و چهارمین اثری است که در سياهه‌ي آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
شهر بیشاپور مرکز ایالت  «اردشیر‌خوره» بوده و تا سده‌ي هفتم هجری، آباد بوده اما پس از آن ویران شده که البته گنجینه‌ای از يادمان‌‌هاي ارزشمند ساسانی مانند «معبد آناهیتا» به شمار می‌رود.
«محسن عباسپور»، هموند شورای مرکزی انجمن هم‌اندیشان جوان گفت: «در چند سال گذشته، بيشترين بودجه‌ای که از سوي پایگاه پژوهشی بیشاپور و سازمان میراث فرهنگی، برای بهسازي(:مرمت) و بازسازي این گستره‌ي بزرگ باستانی جذب شده، تنها براي ساخت برخی امکانات نخستين نگهداري، مانند سایه‌بان و ديوار و نرده‌های نگهدارنده به‌كار رفته است.»
به گفته‌ي وي برای 97درصد دیگر بیشاپور که هنوز کاوش نشده‌است و گستره‌اي نزديك به  190هکتار را در بر مي‌گيرد، به‌جز فنس‌کشی، کوچک‌ترین كار دیگری برای نگهداري انجام نگرفته است.
عباسپور گفت: «به روشني می‌توان نشانه‌ي ويراني‌ها، که بيشتر به شوندهاي(:دلايل) فرسایشی هستند را در آثار بیرون آمده از دل خاک بیشاپور ديد که شوربختانه، این ويراني‌ها برای آثاری که در 97درصد گستره، جای دارند  بسيار بیشتر است.»
وی تماس مستقیم گردشگران با برخی آثاری که در شرایط حساسی جاي دارند مانند گچبری‌ها و به ویژه ایجاد ترک و پوسته شدن آثار سنگی در همه‌ی گستره‌ی 200هکتاری بیشاپور به شوند نبود سایه‌بان و یا گردآوری آن دسته از آثار که ويژگي جابه‌جايي به خزانه بیشاپور را دارند، از دیگر كاستي‌هاي حفاظتی برشمرد که این روزها گریبان بیشاپور را گرفته، بدون آن‌که متولی این گستره تلاش و كوشش ریشه‌ای و اساسی را برای كم كردن این آسیب‌ها انجام دهد.

«پاسارگاد» يكی از مجموعه‌های ثبت‌شده‌ی ايران در سياهه‌ی ميراث جهانی است. موضوع تازه‌ای كه برخي دوستداران ميراث فرهنگی را نگران اين يادگار جهانی كرده، ساخت يک شهرک صنعتی در نزديكی آن است.
به گزارش ايسنا؛ چندی پيش شماری از دوستداران ميراث فرهنگی از ساخت يک شهرک صنعتی خبر دادند كه به حريم درجه‌ی دو پاسارگاد بسيار نزديک است. گويا اين شهرک، می بايست در حريم درجه‌ی سه، ساخته شود كه با جابه‌جايی 500 متری، جای اكنون آن، به چشم‌انداز پاسارگاد، آسيب می رساند. ساخت اين شهرک افزون‌بر آسيب رساندن به چشم‌انداز، آسيب‌های ديگری را نيز ممكن است برای پاسارگاد در بر داشته باشد كه اين موارد شوند(:سبب) نگرانی دوستداران ميراث فرهنگی و البته، شگفتی آن‌ها از اجازه‌ی مسوولان ميراث فرهنگی استان و پايگاه ميراث جهانی پاسارگاد، برای ساخت اين شهرک شده است.
 «فريدون فعالی»، مديركل ميراث فرهنگی و گردشگری استان فارس با اشاره به اين‌كه قرارداد ساخت اين شهرک در روزگار مدير پيشين اداره كل ميراث فرهنگی و گردشگری استان بسته شده است، گفت:‌ «برای ساخت اين شهرک كه مصوبه‌ی استان را نيز دارد، زمينی در نظر گرفته شده و مكان‌يابی انجام گرفته بود؛ ولی مسوولان شهرک، با توجه به مسايلی كه برای آن‌ها پيش آمد، زمين روبه‌روی آن را برای ساخت در نظر گرفتند.»
 فريدون فعالی، با اشاره به اين‌كه اين مساله به استانداری اعلام شده است، گفت: «گلايه‌ی ما اين‌است كه چرا منطقه‌ی مشخص‌شده، دگرگون شد و چرا برای دگرگونی آن ‌با مسوولان ميراث فرهنگی هماهنگی نشده و موضوع به آن‌ها اعلام نشده است؟ »
 در اين‌باره، «عبدالرضا نصيری»، معاون ميراث فرهنگی اداره كل ميراث فرهنگی و گردشگری استان فارس، نيز با تاكيد بر اين‌كه، جای كنونی برای ساخت شهرک صنعتی از ديد ما پذيرفته نيست‌، گفت: «نخست، برای ساخت اين شهرک سه جا را كه همه در حريم درجه‌ی سه پاسارگاد بودند، پيشنهاد كرديم و سازندگان شهرک نيز اولويت ما را امضا و با آن موافقت كردند. در واقع، جايی كه پيشنهاد كرده بوديم از ديد جايگاه توپوگرافی در منطقه‌ی پايينی بود كه از نظر بصری، آسيب‌ كمتری به پاسارگاد می رساند، ولی آن‌ها بدون دادن اطلاع به سازمان ميراث فرهنگی جايی را برگزيدند كه در بلندی است و جزو هيچ‌كدام از آن سه گزينه‌ی پيشنهادی نيست.»
 نصيری افزود:‌ «جای تازه، با آن‌كه در حريم درجه‌ی سه پاسارگاد است، ولی به حريم درجه‌ی دو نزديک شده است. البته حريم درجه‌ی سه، محدوده‌ی بزرگي است و تلاش می شود تا جايی كه شدنی است آسيب‌های منظری پاسارگاد كم شود.»
او گفت: «انجام بازديدهای ميدانی، نشان از اين داشت كه اداره‌ی ميراث فرهنگی خواست همكاری برای ايجاد شهرک را داشته است، ولی هنگامیكه آن‌ها، جای ديگری را برمی گزينند هم به اداره‌ی ميراث فرهنگی و هم به امضای خود بی احترامی كرده‌اند.»
 وی افزود: «درباره‌ی اين مساله نامه‌ای به استانداری فارس فرستاده شده تا در اين راستا پيگيری كنند، زيرا اين مساله همسو با ديدگاه سازمان ميراث فرهنگی نيست. البته در اين‌باره هنوز پاسخی دريافت نشده است.»
 اين در حالی است كه برخی دوستداران ميراث فرهنگی، ساخته شدن چنين شهركی را در حريم پاسارگاد غيرقانونی می دانند و از كار مسوولان ميراث فرهنگی برای دادن اجازه‌ی ساخت شهرک، آن هم در حريم اين اثر جهانی شگفت‌زده هستند. »

گذر قطار شهری شیراز، از کنار ارگ کریمخان و مجموعه‌‌ی زندیه، دوستداران میراث فرهنگی را درباره‌ي لرزش‌هایی که بر ارگ کریمخان برجای می گذارد نگران کرده است.
به گزارش مهر؛ قطار شهری همان‌گونه که فرصت‌هایی برای جابه‌جايی مردم فراهم می‌کند، به گونه‌ي طبیعی چالش‌هایی نیز برای بافت‌های شهری در پی دارد.
پرو‍ژه قطار شهری در کلانشهر «شیراز» که چند سالی است آغاز شده، افزون‌بر این‌که چشم‌انداز شهر را در  سال‌های آينده زشت خواهد كرد، چالش بزرگي نيز براي بافت تاريخي «زنديه» در پي خواهد داشت.
ارگ کریمخان‌، یکی از مجموعه آثار زندیه است که پروژه قطار شهری از چند ١٠ متری آن گذر خواهد كرد و دوستداران میراث فرهنگی نیز درباره‌ي پیامدهای اين كار و لرزش‌های برآمده از آن نگران هستند.
«مسعود منیعاتی» فرنشين(:ريیس) انجمن دوستداران میراث فرهنگی استان فارس با تايید احتمال ويراني بافت تاریخی زندیه، در پي راه‌اندازی قطار شهری از كنار بافت تاریخی، گفت: «به شوند(:دليل) نزدیک بودن راه گذر قطار شهری شیراز، شاهد وارد شدن آسیب‌های سختي به بافت زندیه خواهیم بود.»
به گفته‌ي وي حرکت تند قطار و لرزش‌های آن، بزرگ‌ترین شوند(:دلیل) آسیب به بافت زندیه در هنگام راه‌اندازی قطار شهری است.
اما «فرج‌الله رجبی»، مدیرعامل قطار شهری شیراز، با اشاره به تايید سازمان میراث فرهنگی فارس برای ساخت قطار شهری در كنار بافت زندیه گفت: «در هنگام طراحي متروي  شهری شیراز، با سازمان میراث فرهنگی هماهنگی‌های لازم انجام شده بود و گزارش كاركرد قطارشهری در مسیر بافت زندیه از راه ارايه سه گزارش فنی از سوی مسوولان قطار شهری به تايید میراث رسیده بود.»
فرج‌الله رجبی افزود: «در هنگام كندن تونل‌ها در بافت تاریخی زندیه که زير مانیتورینگ سازمان میراث فرهنگی انجام می‌گرفت، مشکلی برای این بافت پديد نیامد و در هنگام بهره‌برداری نیز کوچک‌ترین مشکلی برای آثار زندیه رخ نخواهد داد.»
با پايان كار اجرایی زیرگذر خیابان زند، تاکنون بناهای تجاری این گستره با آسیب‌های بزرگي روبه‌رو شده‌اند. ترک برداشتن دیوارها، شیب تند در پیاده‌رو خیابان در محدوده‌ي بهارستان، نشست زمین و... از آسیب‌هایی بود که بازاريان از بروز آن‌ها در محل کسب خود و در نزديكي این پرو‍ژه زیرگذر از آن ياد كردند.
با این روند دوستداران میراث فرهنگی از این نگران هستند که با توجه به آسيب‌‌هایی که زیرگذر به این بخش‌ها رسانده‌است، ساخت تونل‌های قطاری شهری درست در همین منطقه و پس از آن، گذر مترو، با ميراث زنديه چه خواهد كرد.